‘Je moeder kreeg een pijltje in haar oog.’ Met deze regel werd ik vanochtend wakker. Het stamt uit het lied ‘O kom uit de bedstee mijn liefste.’ Dit voerde mij terug naar de firma Makrotest, op het pleintje achter de Westerkerk te A., waar ik als student in de late jaren zestig vaak gewerkt heb. Ik kreeg als student niet te weinig geld, maar wilde reizen naar het Midden-Oosten maken en daarvoor was extra geld nodig.
Makrotest deed marktonderzoek, en wel met een vroeg soort computer, een geheimzinnig ding dat in een aparte kamer stond. Daar rolden gegevens uit die vervolgens met de hand door accurate mensen ergens moesten worden ingevoerd. Of nee, misschien was het juist omgekeerd. Wat moest je precies doen? Waren dat die langwerpige kaartjes met talloze rechthoekige gaatjes erin? Ik weet het niet meer. Klanten hadden blijkbaar fortuinen over voor marktonderzoeken, want Makrotest betaalde het zaaltje vol studenten ook vorstelijk, het arbeidsklimaat was zéér relaxed en je mocht komen wanneer je wilde, ook voor een paar uurtjes tussendoor. Het werk op zich was saai, maar het was er gezellig en je kende die mensen op den duur. Daar stond vaak de radio aan, en daar heb ik dat liedje over die bedstee gehoord. Er was overigens ook een jonge krokodil in een terrarium. Geen goed idee achteraf, maar zo was het.
Soortgelijk werk heb ik iets later voor de gemeente Amsterdam gedaan. Dat was in een verwaarloosd pand in de Sarphatistraat. Daar werden onderzoeken naar het verkeer gedaan. De betaling en de arbeidsvoorwaarden waren net zo prettig als bij Makrotest. We gingen soms naar het Volkskoffiehuis ertegenover in de Roetersstraat, waar de volkskoffie niet beroerd was.
Soms kregen we ook de resultaten van die onderzoeken te horen. Meestal betrof het waarheden als koeien. Zo was bij voorbeeld de uitkomst van een onderzoek dat een fiets in Amsterdam anderhalf maal zo snel vooruit kwam als een auto. Dat had ik ze uit eigen ervaring ook kunnen vertellen, maar ja, het moest bewezen worden en het budget moest op. In dat opzicht is er niet veel veranderd.
Werd er geknoeid, hebben we als studenten de resultaten een bepaalde richting op geduwd? Dat weet ik niet meer. Wel lijkt het me aannemelijk dat er door slordigheid foute resultaten ontstonden. Het was vaak iets té gezellig daar.
Emigrant 