Verdunning en multiculti

Gisteren was Mozarts La clemenza di Tito op de televisie, een beetje een draak van een opera: prachtige muziek, maar als geheel wat raar. In Salzburg hadden ze het stuk omgewerkt en er andere stukken aan toegevoegd. Erg? Welnee, dat werd vroeger ook gedaan, en het was goed gelukt.
Opvallend was dat de rol van Titus werd gezongen en gespeeld door een grote zwarte man, Russell Thomas. Ook andere belangrijke zangers waren mensen of colour. Ik moet bekennen, dat ik daaraan even moest wennen, maar dat was gauw gebeurd. Ze zongen geweldig en waarom ook niet. De tijd dat zwarte mensen hoogstens eens Othello mochten spelen ligt gelukkig ver achter ons.
De handeling was naar onze tijd verplaatst, de aankleding was modern. Het ‘volk’ bestond hier uit vluchtelingen, de hoofddoekjes konden net zo goed Romeins als islamitisch zijn en de aanslag op Titus geschiedde met de van IS bekende middelen.
En het Romeinse Rijk was sowieso niet blank. Goden en mensen migreerden vrijelijk naar andere rijksdelen, alles liep er lekker door elkaar. Er waren tenminste twee Arabische keizers, afkomstig uit Syrië: Elagabalus (reg. 218–222) en Philippus Arabs (244–249). Niet dat die nou zo fantastisch regeerden, maar dat doen Juncker en Rutte ook niet. Tegenwoordig zou een Syriër in geen velden of wegen heerser over Europa kunnen worden, laat staan over Nederland; of dacht U van wel?
Onlangs las ik (maar waar? ergens bij Jona Lendering misschien) dat zich tijdens de bouw van Hadrian’s Wall, een soort limes in Engeland, 8000 Syrische soldaten in Engeland bevonden, plus natuurlijk een ongeteld aantal gewone burgers uit dat land. Zelfs de pukkeligste Engelse Neonazi kan dus Syrische genen in zich hebben.
Volgens de Britse volkstelling van 2011 waren er toen ongeveer even veel Syriërs, namelijk 8526. Na de grote vluchtelingenstroom van 2015 zullen dat er meer geworden zijn. En dat zijn dan alleen nog maar Syriërs. Ook op het continent, ook in Nederland is er sinds de Romeinse tijd duchtig verdund. Denk eens aan de soldaten uit Spanje, geloofsvluchtelingen uit Vlaanderen en immigranten uit Frankrijk (Hugenoten, en bij voorbeeld de Baudetjes). Later natuurlijk de talloze genen die uit Indonesië (ook Bolkestein, Wilders), Suriname en de Antillen bij ons over de grens wipten.

Het beste lijkt de verdunning te erkennen en te omarmen. Het gemak waarmee in het Romeinse tijd met goden werd omgegaan is helaas niet meer na te volgen: monotheïstische goden weigeren gemeenlijk zich te laten hernoemen of bij andere goden in één tempel te kruipen. Maar ach, ze zijn elk voor zich al aardig aan het verdunnen. Ja, ook de god van de islam. Zoals Iyad el-Baghdadi onlangs opmerkte: Islam went from being a religion to being a cultural identity, then from being a cultural identity to being a kind of nationalism. Het zijn voornamelijk westerse media en politici die moslims terugduwen in de reli-prut en hen beletten zich daaruit te bevrijden.

In Salzburg hadden ze het verenigd Europa natuurlijk allang begrepen. Ik ga geen namen van medewerkers noemen, maar die zijn volledig internationaal en meertalig. Het operakoor van Perm (Rusland) deed ook mee.

Korte vakantie

Afgelopen zondag dus in Zeil am Main, een aardig micro-stadje, waar het lopen echter toch niet zo meeviel. Ik had niet aan de kinderhoofdjes gedacht, die mijn halfzachte been niet op prijs stelde.

De volgende ochtend in Bayreuth mijn Australische vriend R. opgepikt, die daar net vier avonden Wagner had uitgezeten, en samen naar het kuuroord Bad Staffelstein (wij zeiden Stachelschwein, wel begrijpend dat wij de eersten niet waren) gereden, waar we tot vrijdag bleven. Dit was een noodoplossing: eigenlijk zouden we net als vorig jaar Italiaanse steden gaan bezoeken, maar zonder volwaardig been gaat dat niet goed. Vandaar deze oudemensenbestemming: een heus kuuroord, met een heel groot Thermalbad en ook nog een gewoon zwembad en een fitnessruimte. Het hotel was perfect, het eten ook. Ieder dag hebben we iets buiten de deur gedaan, er is genoeg te zien daar. Bij voorbeeld het klooster Banz, waarvan vooral de omvang en de ligging op een heuveltop overtuigen; de kloosterkerk was aardig, maar lang niet zo spectaculair als die van de dag daarop: Vierzehnheiligen! Hoe was het ook alweer? Aan een herder verscheen, vele eeuwen geleden, een kind, dat hij als het Christuskind opvatte. Het werd omgeven door veertien andere kinderen, die zich als de veertien noodhelpers (heiligen) in allerlei soorten nood voorstelden en wensten dat er ter plaatse een kapel zou worden gebouwd. Dat gebeurde pas nadat een doodziek meisje daar genezing gevonden had. Het werd een spontaan pelgrimsoord; wat later werd ook die kapel gebouwd. De bouwkosten kwamen er met de verkoop van aflaten dubbel en dwars uit. Die kapel werd verwoest in een oorlog; zijn opvolger in een volgende oorlog, en in het midden van de achttiende eeuw kon dan de meester-architect Balthasar Neuman zijn basiliek daar neerzetten.
Een schitterend barokgebouw, met als bijzonderheid het ovalen Gnadenaltar midden in de kerk, omgeven door de veertien heiligen, die in allerlei noden helpen. De heilige Dionysius helpt bij voorbeeld bij hoofdpijn en bij geloofs- en gewetensnood. Hij draagt zijn hoofd in zijn handen, wat erg praktisch lijkt, juist bij dergelijke noden.
Aan pelgrims mangelt het ook nu niet. Aflaten worden er niet meer verkocht, wel talloze devotie-artikelen.

De volgende dag Rosenau bezocht, een romantisch klein kasteel, tweehonderd jaar geleden gemoderniseerd in neo-gothische stijl, in een schitterend ‘Engels’ landschapspark. Hier stond de wieg van prins Albert (1819–1861), en die staat er nog steeds. Koningin Victoria zei eens dat zij, als ze geen koningin was geweest, in Rosenau had willen wonen. Ik kon haar geen ongelijk geven. Ze sliep met Albert in  diens kinderkamer en herinnerde zich later: ‘How happy, how joyful we were!’ Het vorstenhuis Sachsen-Coburg-Gotha was in zijn huwelijkspolitiek nog slimmer dan de Waldeck-Pyrmontjes: ze leverden koningen en prinsessen aan vele Europese staten.

De op een na laatste dag in Bamberg doorgebracht, een van de mooiste steden van Duitsland überhaupt.

Al met al een beetje erg rustig vakantietje, maar dat ging nu niet anders. Per excursiedag heb ik zo’n 5 kilometer gelopen, veelal over moeilijk terrein (keien, trappen). Dat is een schijntje in vergelijking met andere vakanties, maar voor nu was het precies goed. Het zal nog beter worden. Welke heilige daarbij helpt ben ik alweer vergeten.

Woorden die wegebben

Toen Trump president geworden was dacht ik: nu zal ons leven grondig veranderen. Maar dat was niet zo; het is nog ongeveer gelijk gebleven, misschien zelfs iets beter nog. En iedereen gaat door met praten over het Westen en democratie alsof er niets aan de hand is.

Maar dat Westen, bestaat dat eigenlijk nog? In een eerder opzetje over dit onderwerp had ik mijn twijfel daaraan al uitgedrukt. Inmiddels ziet het er toch zeer naar uit, dat het Westen bezig is zich zelf te vernietigen. Brexit, Trump, neo-fascisme in een nog steeds indolent Europa: alle signalen staan op onveilig. Als Trump nog een tijdje zijn gang mag gaan wordt China de grote winnaar zonder ook maar een schot te lossent, terwijl het Westen hoogstens nog als term in geschiedenisboekjes voortleeft.

En dan de democratie. Die bestaat nog wel, maar de glans is eraf. Adolf Hitler was democratisch gekozen; dat had ons moeten waarschuwen. Maar daarna kwamen de VS en trompetterden de boodschap van democratie luidkeels de wereld in. Dat waren mooie jaren. Voor óns tenminste, en voor de Japanners en de Zuid-Koreanen en nog wat andere volkeren. In andere delen van de wereld werd het democratisch ideaal ook gepredikt, zonder dat het echter ooit een kans kreeg. Daar werd namelijk een stokje voor gestoken door … democratische machten, de VS voorop. In de nieuwste tijd heeft de democratie ons Brexit, Trump, Orbán, Erdogan en Kaczyński opgeleverd, en op microniveau figuren als Rutte, Wilders en Baudet. De democratie kan zich dus maar beter in een hoekje gaan zitten schamen. Een rotsysteem, waar overigens al in de negentiende eeuw voor gewaarschuwd werd. Helaas is dictatuur het enige alternatief, en die is duidelijk nog slechter. Knarsetandend moet we dus toch maar democraten blijven.

Welk politiek systeem gaat het redden in de toekomst? Ik denk China, een sterke staat waar de economie toch opmerkelijk vrij is. En Iran: een dictatuur met een democratische component als troostprijs. Een voordeel van Iran is dat het, mede dankzij die dictatuur, vele volkeren in één staat weet te verenigen, wat elders nooit lukt (Balkan, Turkije, België). Nee, democratieën zijn China en Iran absoluut niet. Maar die staten zouden wel gek zijn als zij zich door democratie lieten vernietigen.

Geen been in!

Maandag word ik in Bayreuth verwacht — nee, niet voor Wagner natuurlijk. Zo kwam de gedachte op: waarom niet al zondag wegrijden, hier of daar nog wat rondkijken en maandag nog ruim voor de middag fit en fris in B. aankomen?

Mijn keus viel op het stadje Zeil am Main.

Wat is daaraan nu zo bijzonder voor mij? Dat ik op dit idee durfde te komen. Het is voor het eerst sinds mijn knie-operatie dat ik zomaar ergens even wil rondlopen en dat ook kan. Tot nu toe kwam ik weliswaar overal waar ik wezen wilde, meestal met de auto en soms met de bus. Maar zonder noodzaak zomaar ergens gaan rondlopen, dat heb ik al een jaar niet meer gedaan. Nu kan dat zonder bezwaar. Nog geen urenlang, maar toch. Gelukkig is het maar een klein stadje.

Ongewenste personen

De Verenige Staten gaan weer eens terugvallen in een oude gewoonte: het buiten houden van immigranten—ofschoon vrijwel de gehele bevolking uit nazaten van immigranten bestaat. In 1917 kwam in de Verenigde Staten een Immigration Act door het Congres, die o.a. een lijst van ongewenste immigranten bevatte: alcoholics, anarchists, contract laborers, criminals and convicts, epileptics, feebleminded persons, idiots, illiterates, imbeciles, insane persons, paupers, persons afflicted with contagious disease, persons being mentally or physically defective, persons with constitutional psychopathic inferiority, political radicals, polygamists, prostitutes and vagrants. Alleen maar nette mensen mochten de Verenigde Staten in, waar men juist de oorspronkelijke bewoners, de Indianen, vrijwel geëlimineerd had. Volgens deze Immigration Act had een illiterate, insane idiot als Trump het land dus nooit binnen gemogen. Ook mensen uit grote delen van Azië mochten er niet in; zie het kaartje. Van Afrikaanse zijde zal weinig animo voor immigratie hebben bestaan. De Act heeft nog tot 1952 gegolden. Chinezen en Japanners mochten blijkbaar wél; het was een oud idee dat die volken tamelijk beschaafd waren; of hoe dan ook: de werkkracht van Chinezen werd gewaardeerd, als ze hun vrouwen maar niet meenamen. Japanners waren na hun overwinning op de Russen bij Port Arthur (1904) een klasse apart. Ook in Ned.-Indië waren de Japanners sinds  1899 ‘gelijkgesteld’.

Zanguitvoeringen 2017

Een intensieve koorweek in Warendorf achter de rug; misschien schrijf ik er nog over, misschien ook niet. Eerst wil ik een lijstje maken van alle stukken waar ik dit jaar in meegezongen heb bij een openbare uitvoering. Zo wil ik het overzicht voor mezelf behouden, en tevens verwijzen naar zo goed mogelijke of juist heel merkwaardige uitvoeringen bij Youtube. U hoeft dit dus niet te lezen, maar het mag natuurlijk wel; dan zou ik aanbevelen ook naar de muziek te luisteren. Ik heb bij voorkeur uitvoeringen met weinig zangers genomen, voor grotere duidelijkheid, meer vakmanschap (dan zijn het solisten!) en omdat ik me dan zo lekker kan vereenzelvigen met een bepaalde zanger. Zelf zing ik in ensembles van 12–35 personen, meestal a capella. Als je in een groepje van drie tenoren zingt ben je geen solist, maar toch wel behoorlijk belangrijk …

– Gregoriaans: Graduale triplex: Alleluia – Laudabitur iustus in Domino
– Hans Leo Hassler (1564–1612), Nun lob mein Seel, den Herren
– Melchior Vulpius (1570–1615), Lobt Gott den Herrn, ihr Heiden all
– Heinrich Schütz (1585–1672), Frohlockt mit Freud, ihr Völker all (Beckerscher Psalter)
– Heinrich Schütz (1585–1672), Verleih uns Frieden genädiglich SWV 372 of deze
– Johann Hermann Schein (1586–1630), Die mit Tränen säen (‘Israels Brünnlein’)
– Johann Walter (1496–1570), Wach auf, wach auf, du deutsches Land
– Thomas Tallis (1505–1585), If ye love me
– Orlando di Lasso (1532–1594), Madonna, mia pietà
– Orlando di Lasso (1532–1594), Bonjour mon cœur
– Henri Purcell (1659–1695), Magnificat in C groot: My soul doth magnify the Lord
– Felice Gardini (1716–1796), Viva tutte le vezzose
– César Franck (1822–1890), Panis angelicus
– Anton Bruckner (1824–1896), Virga Jesse floruit
– Anton Bruckner (1824–1896), Ave Maria gratia plena
– Johannes Brahms (1833–1897), Warum ist das Licht gegeben, Op. 74/1
– Gabriel Fauré (1845–1924), Cantique de Jean Racine
– Waldemar Åhlén (1894–1982), Sommarpsalm
– Maurice Duruflé (1902–1986), Kyrie eleison uit het Requiem in D-klein
– Heinrich Poos (1928––), Unser Vater aus ‘Ein Stundenbuch’

In bewerking:
– Toinot Arbeau (1519–1595), Belle, qui tiens ma vie   0f deze
– Andries Pevernage (1542–1591), Secoure moy madame (geen opname; tekst hier)
– Jakob Buus († 1565)
– Claudio Monteverdi (1585–1672), Madrigali, boek 6 (Lamento di Arianna etc.)
– Johannes Brahms (1833–1897), Ein deutsches Requiem

Hoogtepunten voor mij zijn Schein, Die mit Tränen, Schütz, Verleih en Monteverdi, Madrigali, Brahms, Warum. Duruflé vond ik niet veel aan.

Wordt mog aangevuld, met nieuwe of andere geluidsopnamen en met nieuw gezang mijnerzijds. Het jaar is immers pas net over de helft.

Vruchten die ik gekend heb

De kersen die ik had gekocht zagen er mooi uit, maar smaakten naar niks. Steeds vaker is het zo met fruit: het ligt glanzend te bollen en te lokken op de schappen, maar er blijkt geen smaak in te zitten. Nederland was daarin gidsland, met zijn beruchte Westland-tomaten.

Het is wel degelijk mogelijk behoorlijk fruit te kweken, als de ingenieurs en industriëlen er maar met hun tengels afblijven. Misschien is het goed, een ogenblik de echte vruchten te gedenken, die ik ooit gegeten heb en die een blijvende herinnering hebben nagelaten.

Onvergetelijk zijn natuurlijk de frambozen uit de tuin van mijn grootmoeder, en de perziken uit de tuin van de dominé (gestolen, dus dubbel lekker). Sommige vrienden in Nederland en Duitsland hebben ook nu nog heerlijkheden in de tuin.

Bramen, zelf geplukt, op verschillende plekken in Nederland. Later kwamen daar de wilde aardbeien en frambozen in Zweden en Duitsland bij. Je kon heel goed het verschil proeven tussen frambozen van de ene of de andere struik. Ook in Duitslandg veel bramen natuurlijk. Miljoenvoudig de wilde/verwilderde(?) kersen in Zweden. Ongans heb ik me eraan gegeten.

In Nederland werden vroeger grapefruits en sinaasappels uit Suriname geïmporteerd.

Mijn eerste echte tomaat at ik in 1965 in Novo Mesto, Joegoslavië. Een overweldigende ervaring.

In Egypte waren er citrusvruchten, verse dadels en kleine banaantjes met een rijke smaak. Nu verkopen ze daar ook Chiquita, de sukkels.

Op de weekmarkt in Griekenland kochten we in de jaren negentig voor een tientje groente en fruit voor een week. Vooral de perziken die haast uit hun perzikhuidjes barstten van sappigheid heb ik in dierbare herinnering.

In 2013 bracht ik een kort bezoek aan Thailand, waar ik rijpe, rijpe manga’s mocht smaken en wederom begreep hoe een banaan eigenlijk bedoeld was.

De conventionele fruithandel in West-Europa heeft ook wel eens iets te bieden, maar dan is de kwaliteit vooral goed wanneer een bepaalde vrucht nog niet zo gangbaar is. Die platte perziken waren eerst erg lekker, nu zijn ze trendy en worden ze industrieel. Hetzelfde geldt voor de kesemek of kaki vrucht. Te vrezen is dat ook de bloedsinaasappel een kunstproduct gaat worden.

De hoge b en de behaagzucht (?)

Eerder schreef ik al over de hoge c. Ja, die kwam er bij mij ook al eens uit. Die was niet om aan te horen, het was eerder een gepiep, maar het feit dat hij ‘in principe’ aanwezig was betekende dat ik erop mocht vertrouwen een tenor te kunnen worden.

En gisteren was daar dan de hoge b. Nu niet als gepiep, maar zuiver en mooi gezongen, met een behoorlijk volume. Dat was nog niet vertoond en zal ook niet zo gauw herhaald worden. Het doet er namelijk nogal toe onder welke omstandigheden zo’n toon geproduceerd word. Ditmaal gebeurde het bij het inzingen door een ervaren en competente koorleidster.

Inzingen: ik wist tot voor kort zelf niet wat dat was, dus ik zal het even uitleggen. Wie zomaar zijn mond open doet om te zingen brengt meestal onaangename klanken voort. Daarom denken ook veel meer mensen dan nodig dat zij ‘niet kunnen zingen’. De stem moet telkens even losgemaakt worden, wakker geschud, een kwartiertje of zo, met uitgekiende oefeningen. In mijn opmars door de koren – ze worden steeds beter – was ik beland bij Canticum Antiquum, waar we Franse madrigalen en ook de Lamento di Arianna van Monteverdi zingen; wat een heerlijke muziek! De koorleidster daar had weer andere oefeningetjes dan ik gewend was, en floep, daar kwam die hoge b. Ik had het zelf niet eens in de gaten; het werd me achteraf gezegd.

Bij mij thuis lukt dat niet; dan ben ik immers alleen aan het hannesen. Maar bij mijn zangleraar is het ook maar een halve keer gelukt. Waarom? Bij hem zit er altijd een beetje schrik op de achtergrond: ik moet presteren, o jee, ik kan het niet! dat gevoel; en dan klapt de strot weer toe. Misschien lukte het bij die koorleidster geheel vanzelf en speels omdat zij een vrouw is. Mijn hele leven heb ik al gemerkt dat ik op mijn best ben als ik iets voor een vrouw doe. Dr. Freud lässt grüßen.

Waar is die hoge b goed voor? Voor een koorzanger is hij niet nodig, en voor die oude muziek al helemaal niet. En een solocarrière zit er voor mij niet meer in. Maar als je de b hebt komt de a, komen vele a’s, met groter gemak, en die zijn bij koorzang wel nodig. Turandot kan ik altijd nog in bad zingen.

Remigrant?

Moet ik naar Nederland verhuizen? I can’t help but wonder where I am bound, zingt de radio juist, en zo is het. De mogelijkheid bestaat dat ik het paradijs Duitsland moet verlaten om een verzekeringstechnische reden. Ik heb namelijk geen Pflegeversicherung, d.w.z. als ik over een aantal jaren bedlegerig word of langdurige verpleging nodig heb is er niemand die dat betaalt. Ik heb zo’n verzekering niet, omdat ik een Nederlandse zorgverzekering heb, en in Nederland wordt de verpleging, of wat daarvan over is, uit de openbare middelen betaald (AWBZ). Geen Duitse Seniorenresidenz, bejaardenhuis of verpleeghuis wil echter iemand zonder zo’n verzekering opnemen. Wachten tot ik heel ver heen ben is geen goed plan: op je tachtigste is het echt moeilijk verhuizen.

Een cynicus zal misschien zeggen: in Nederland heb je wel AWBZ, maar ook niet veel verpleging. Dat is waar. De andere nadelen van Nederland zijn bekend: overal herrie, huizen met dunne wandjes, slecht eten, toenemend fascisme en racisme en een kaalplukkende fiscus.

Toen ik indertijd naar Duitsland trok dacht ik dat de Europese eenwording zou zorgen voor eenheid in belastingen, zorgstelsel enzovoort. Het tegendeel is het geval, wat voor de onderdanen, maar ook voor de EU zelf, een groot nadeel is.

Woorden als remigrant, remigratie, die in officiële stukken worden gebruikt, zijn overigens helemaal fout. Na twee weken kun je terug naar waar je vandaan komt, na een jaar ook nog, maar na eenentwintig jaar niet meer. Ik zou opnieuw moeten emigreren, als economisch vluchteling naar een land waarvan ik de taal aardig beheers, maar dat heel anders is dan ik het kende. Vroeger was Nederland een Sozialstaat, de treinen reden op tijd en niemand stemde op Wilders, weet u nog? Zou ik naar Nederland moeten blijf ik dus emigrant.

Maar ik ga eerst nog nadenken, tobben, en allerlei adviezen inwinnen. Wat hier ook wel wordt gedaan is dat een aantal oudjes gaan samenwonen en samen een Oekraïense verpleegster huren. Maar, maar … dat zijn dan toch Duitsers en die hebben als basis toch zo’n Duitse Pflegeversicherung.

Koffie langs de snelweg

Koffie drinken langs de Autobahn was vroeger een sombere aangelegenheid. Bruine drab, geserveerd in een sanseveria-achtige omgeving. Maar geleidelijk waren de Raststätten gemoderniseerd, lichter en aangenamer gemaakt. En Italiaanse koffiemakers waren erin getrokken (Segrafredo, Lavazza), zodat je echt goede koffie kon genieten. Dat is nu weer voorbij. Zoals onze gezellige roodbruine eekhoorntjes verdrongen worden door grijze Amerikaanse, zo zijn de Italiaanse koffiemerken verdreven door een amerikaniserende keten: Coffee Fellows. Vele formaten kopjes, extra infusies, bagels en vochtige ronde cakejes in zo’n papiertje. De koffie heeft geen beroerde smaak, maar is te waterig. Wel duurder, dat spreekt.

De zithoek met de leren fauteuils en vier exemplaren van de Frankurter Allgemeine is vervangen door een zithoek van goedkope stoeltjes zonder kranten.

Waarom wil iemand in deze tijd nog Amerika imiteren?