Roe vs. Wade

Heuvelen

Voor het eerst sind de zomer van 2019 heb ik gedaan wat ik vroeger vaak deed: de fiets een eind meegenomen in de trein en dan terugfietsen naar huis. De keuze was gevallen op Biedenkopf, 37 km. en dus 40 minuten van hier. De terugtocht door het Lahndal zou een makkie zijn. Biedenkopf was nog treuriger dan ik mij herinnerde; snel een kop koffie en fietsen maar. De omgeving van B. is echter prachtig, het ritje was heel genoeglijk, tot er borden verschenen dat het fietspad was afgesloten en er een serieuze omleiding was geregeld, met allerlei richtingborden. Dat betekende meteen heuvelopwaarts, en daar was de route nog mooier. De omleidingsborden verwaterden echter en op zeker ogenblik gaven ze tegengestelde bevelen—u kent het misschien uit de Ardennen: deviation in álle richtingen —, wat ertoe leidde dat ik twee keer door het ellendedorp Allendorf kwam, dus in een kringetje rondgereden had en dat alles met veel klimmen en dalen. Ik meende zelfs ergens een alpenhoorn te horen, maar dat was de toeter van het treintje, diep in het dal. Dan maar naar Damshausen en via Caldern naar huis. Geen heuvel bleef onbeklommen. Het was niet erg, integendeel, want ik fiets immers electrisch en ik zag heel mooie vergezichten. Maar ik had wel te doen met de argeloze toeristen die de comfortabele Lahntal-route meenden te zullen rijden en dan in zoiets belanden.

In Caldern zit een min of meer beroemd bakkertje die wat tafeltjes en stoeltjes voor zijn zaak heeft neergezet, waar de broodkopers graag even pauzeren om koffie te drinken. Zo ook ik. Er zat een stel dorpelingen in vrolijk gesprek bijeen. Ze wilden mij graag in de conversatie laten delen, maar ik kon maar heel beperkt meedoen. Bij zoiets merk je weer eens dat je niet van hier bent. Ze praatten hevig dialect en er was werkelijk niet veel van te verstaan.

Ruimte

Wat zitten de vreemde talen toch raar los in het hoofd. ‘Ich mache Spaß,’ ‘ik maak lol’, zei ik tegen iemand, terwijl ik bedoelde te zeggen: ’Ik maak plaats, Platz’. Waar komt die Spaß vandaan? De enige verklaring is het Engelse space. Maar waar komt dat Engelse woord dan ineens vandaan? Ik heb in geen tijden Engels gesproken. Het is blijkbaar een rommeltje in de kaartenbakken van het geheugen.

Documenta-schandaal

Op een uur sporens van Marburg ligt Kassel. Dat moet vroeger een prachtige stad geweest zijn, maar na de bombardementen in de Tweede Wereldoorlog is het dat niet meer. Men probeert het verlies te compenseren met eens in de zoveel jaar iets moois: de grote kunstttentoonstelling Documenta. Een mondiaal gebeuren, steeds meer staat de wereld buiten Europa in het middelpunt. Dit jaar heeft het Indonesische kunstenaarscollectief Ruangrupa de organisatie op zich genomen. Kort na de opening is er echter een schandaal ontstaan dat zeker nog lang zal nagalmen. Er zijn nu al mensen teruggetreden resp. ontslagen. Een kunstwerk van de groep Taring Padi, overigens al eerder in Australië tentoongesteld, is nu ijlings verwijderd, want het zou antisemitische afbeeldingen bevatten; andere werken hebben een anti-Israëlische tendens. Geen wonder, want die laatste zijn van Palestijnse kunstenaars.

Tja. Als ik de gewraakte afbeeldingen bekijk zie ik dat zij inderdaad vaag herinneren aan de beeldtaal van de Nazi’s in de dertiger jaren. Dat is ongelukkig. Maar de boodschap, bij voorbeeld van die Joodse man met de runen SS op zijn hoed, is moderne Israël-kritiek. De afbeelding wil attenderen op de continuïteit: Israël heeft de methoden van de SS overgenomen. Dat is weliswaar sterk overdreven: Israël doet immers niet aan genocide en vernietigt iedere week slechts een beperkt aantal Palestijnse levens, maar vol racistische haat zit het land zeker, en een kunstenaar mag zijn boodschap toch wel scherp aanzetten? En zeker in een werk dat de Apolcalypse wil verbeelden. De werken van de Palestijnse kunstenaars zijn niet antisemitisch in de Europese traditie, maar gewoon anti-Israël. Het lastige is echter dat Israël wereldwijd, maar zeker in het nog altijd bedremmelde Duitsland, heeft weten te door te zetten dat kritiek op Israël identiek is met de doodzonde van het antisemitisme. Dat is het niet.  

Antisemitisme of niet, ik weet het niet en ga er niet over; ze bekijken het maar. Wat mij vooral trof bij de rel, die deze Documenta misschien blijvend zal belasten, dat men enerzijds de wens heeft de buiten-Europese wereld in huis te halen, maar die anderzijds toch niet wil horen en gauw weer monddood maakt als zij zich uit. En nog wel naar aanleiding van wat voor de Indonesische kunstenaars iets marginaals zal zijn, want het antisemitisme en andere thema’s van de Europese geschiedenis betekenen daar niet zoveel. Indonesië heeft zo veel eigen pijnlijke herinneringen: de koloniale tijd met al zijn oorlogen, de hongersnood van de jaren ‘40 (2.500.000 doden), de bersiap-tijd, de nog steeds niet verwerkte massamoord van 1965–66 (schattingen 500.000–3.000.000 doden), de dictatuur van Suharto; en ja, de kunstenaars daar leven soms ook mee met uitgebuite en onderdrukte volkeren wereldwijd, dus ook met Palestina. In Jakarta was er een paar jaar geleden een café dat met hakenkruisen was gedecoreerd, zomaar voor de aardigheid. In menig Arabisch land heb ik positief over Hitler horen spreken, evenals in Iran, en India imiteert bewust en openlijk Nazi-praktijken tegen de 180 miljoen moslimse inwoners. ‘Kristallnachten’ vinden er regelmatig plaats en de genocide is al aangekondigd. Bundeskanzler Scholz heeft preuts te kennen gegeven dat hij, o nee!, zijn handen niet vuil wil maken op de Documenta, maar heeft wel de hand geschud van de Indiase opperboef Modi, die hij heeft ontvangen en een ‘centrale partner’ heeft genoemd.

Wil men de buiten-Europese wereld horen, dan moet men soms onaangename dingen voor lief nemen. Of anders gezellig onder elkaar blijven in het moreel zo zuivere eigen werelddeeltje, met zijn 20% Nazi’s, zijn racisme en zijn geknoei met vluchtelingen. Waar men graag ‘Aziatisch’ eet, maar met heel weinig sambal.

NABERICHT: Juist hoor ik dat het Duitse Goethe-Institut de Palestijnse schrijver Muhammad al-Kurd heeft afgezegd (ausgeladen) voor een grote conferentie in Hamburg. Daarop wilden heel veel andere gasten ook niet meer komen, en nu blijft er slechts een mini-conferentie over. Moeilijk hoor, de buitenwereld.

Oude haring

Ik had een haring gekocht, maar ineens stond hij me tegen en wilde ik hem niet opeten. Hier op de markt is een kraam die Nederlandse haringen verkoopt en daar had ik hem natuurlijk gehaald. Duitse haringen zijn een zonde tegen de mensheid; die koop ik nooit. Maar wat is er met me aan de hand, dat ik deze Hollandse haring ineens niet wilde eten? Ben ik een Duitser aan het worden, of een vegetariër? Of zit ik zo boordevol Nederlandse genen, dat ik het nu tijd vind worden voor een nieuwe haring?

Zomergolf

De laatste maanden was Corona op de terugtocht geweest. Een ijzingwekkende incidentie van 1653 besmettingen per 100.0000 per week was gedaald tot 228, eind mei nog:

Incidentie in de Landkreis                                  Injecties in geheel Duitsland

2 april Marburg-Biedenkopf 1653 30 april Marburg-Biedenkopf 1000 10 mei Marburg-Biedenkopf 588 31 mei Marburg-Biedenkopf 228

1e   76,6%     2e 76,0%    3e 58,8% 1e   77,6%     2e 75,8%    3e 59,3% 1e   77,6%     2e 75,8%    3e 59,4% 4e 5,3% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,7% 4e 6,0%

De gevreesde zomergolf is er. In de besmettingscijfers is er sinds juni weer een duidelijk stijgende lijn te zien. Geen wonder: de maatregelen zijn afgeschaft, de mensen doen weer ‘gewoon’, dragen geen masker, dansen de polonaise, gaan op reis en dergelijke. Verder komt er een nieuwe subvariant van Omikron aanzetten uit Portugal, nog weer besmettelijker dan de vorige.

De Duitse autoriteiten nemen intussen maatregelen voor de golf die zij pas in de herfst verwachtten. Vaccinatiecentra weer open, maskerplicht enzovoort. Lockdowns zijn niet gepland. Als het een beetje meezit is er dan een vaccin dat specifiek tegen Omikron werkzaam is. Maar dan komt het erop aan, dat spul eindelijk, eindelijk! eens in de bovenarmen te jassen, want met het inenten is het de laatste maanden heel treurig gesteld.

Overigens zijn de cijfers niet veel waard, want ze worden tegenwoordig met een zekere slordigheid bijgehouden. Ze komen ook niet meer elke dag. De echte cijfers zullen wel een stuk hoger zijn.

1 juni Marburg-Biedenkopf 308 2 juni Marburg-Biedenkopf 381 3 juni Marburg-Biedenkopf 434 4 juni Marburg-Biedenkopf 483 6 juni Marburg-Biedenkopf 452 7 juni Marburg-Biedenkopf 326 8 juni Marburg-Biedenkopf 317 9 juni Marburg-Biedenkopf 498 10 juni Marburg-Biedenkopf 553 14 juni Marburg-Biedenkopf 705 15 juni Marburg-Biedenkopf 697 16 juni Marburg-Biedenkopf 711 17 juni Marburg-Biedenkopf 584 18 juni Marburg-Biedenkopf 593 19 juni Marburg-Biedenkopf 569 20 juni Marburg-Biedenkopf 543 21 juni Marburg-Biedenkopf 520 22 juni Marburg-Biedenkopf 653 23 juni Marburg-Biedenkopf 709 24 juni Marburg-Biedenkopf 827 25 juni Marburg-Biedenkopf 850 26 juni Marburg-Biedenkopf 835 27 juni Marburg-Biedenkopf 818

1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,7% 4e 6,0% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,7% 4e 6,1% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,7% 4e 6,1% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,7% 4e 6,1% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,7% 4e 6,1% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,8% 4e 6,1% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,8% 4e 6,1% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,8% 4e 6,1% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,8% 4e 6,3% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,8% 4e 6,3% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,8% 4e 6,4% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,8% 4e 6,4% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,8% 4e 6,4% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,8% 4e 6,4% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,8% 4e 6,4% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,9% 4e 6,4% 1e   77,6%     2e 75,9%    3e 59,9% 4e 6,5% 1e   77,8%     2e 76,2%    3e 61,6% 4e 6,7% 1e   77,8%     2e 76,2%    3e 61,6% 4e 6,7% 1e   77,8%     2e 76,2%    3e 61,6% 4e 6,7% 1e   77,8%     2e 76,2%    3e 61,6% 4e 6,7% 1e   77,8%     2e 76,2%    3e 61,6% 4e 6,7% 1e   77,8%     2e 76,2%    3e 61,6% 4e 6,7%

Mini-herinnering: Reinheid

النظافة من الإيمان , ‘Reinheid is een deel des geloofs.’  Deze in het porselein van de wasbak ingewerkte tekst werd zichtbaar nadat we de laag vuil ervan af hadden geschuurd. Het was in 1969, ik was met een medestudent in Teheran. Anders dan het eerder bereisde Turkije, waar we van ƒ 10,– per dag als vorsten konden leven, was Iran een peperduur land, zodat we gedwongen waren in de allergoedkoopste logementen te overnachten, en die waren vaak smerig. We hadden zelf schuurpoeder en insecticide bij ons om de hokken bewoonbaar te maken.

In datzelfde hotel viel mijn tandenborstel per ongeluk in de closetpot. Hem daar weer uit te vissen leek geen goed idee; er moest dus een nieuwe komen. Een Iraanse of een importproduct? Mijn verlangen ging uit naar een borstel van het merk Jordan (mit V-Stellung der Haare) en die kostte ƒ 5,–. Dat hakte er diep in.

Fuit homo

De bijdrage van ons koortje aan de 800-jarige verjaardag van Marburg wordt steeds avontuurlijker. Vorige week hebben we Gregoriaanse koralen gezongen, wat me me verrassend goed lag. Was ik in een vorig leven misschien katholiek? Nu is er een twaalfde-eeuws organum aan de beurt, dat gezongen werd/wordt tijdens de processie op Sint Jansdag, 24 juni.

Fuit homo missus a Deo cui nomen erat Iohannes,  ’Er was iemand die door God gezonden was; hij heette Johannes.’ De christenen onder u zullen de bijbeltekst herkennen: Johannes 1:6. Het betreft dus Johannes de Doper.  

De tekst wordt uitgesmeerd over drie bladzijden. Je zingt maten lang u-, telkens in korte soms wat langere stootjes, gebonden of juist niet: fu-uu uuu uu-u-u u-u-uuu uu  uu-u-uuu   ^u-u-u-u-u uuu u-uu, met wel steeds veranderende toonhoogte, dan twee regels -i……t  enzovoort. Pas aan het eind van de dertien door ons te zingen regels komt er wat meer leven in de tekst en zijn er ook meer korte nootjes, maar de bedoeling is blijkbaar niet dat de tekst verstaan wordt. Het geheel wordt onderstreept door enkele lang aangehoudene bastonen. Ook dit is muziek.

Hier zit ik echt nog niet ‘in’, maar ik vertrouw dat het na een paar weken wel goed komt, net als bij die ander bizarre gezangen.
Het zou kunnen dat dit stuk van Leoninus (± 1150–1201) is. In diens organum Viderunt omnes zijn grote stukken qua sfeer vergelijkbaar.

Parijs (4): naar de bollen!

Kardinaal d’Estrées, de Franse ambassadeur bij de Heilige Stoel, gaf omstreeks 1680 Vincenzo Coronelli opdracht aan twee grote globes te bouwen, die hij zijn koning Lodewijk XIV wilde schenken: één van de aarde en één van de hemel. Ze werden in Parijs gemaakt en waren voltooid in 1683. De bedoeling was dat ze in het paleis te Versailles zouden worden opgesteld, maar er was een probleem: ze zijn vier meter in doorsnee en bol. Er moest dus iets bedacht worden om ze zodanig tentoon te stellen dat de beschouwer ze van alle kanten kon zien: iets met trappen, een galerij? Plaats genoeg in dat paleis, maar het kwam er steeds maar niet van. De koning wist ook zonder wereldbol zeer wel de halve wereld te regeren—Frankrijk had indertijd koloniën in alle werelddelen behalve Australië, dat (theoretisch) nog onder Nederland viel. De globes werden een aantal jaren in het kasteel Marly-le-Roi neergezet, waar ze veel bezoekers trokken, daarna werden ze in het Louvre geparkeerd, daarna opgeslagen in de BnF, de Bibliothèque Nationale de France. Toen die in 1901 verbouwd moest worden gingen ze alsnog naar Versailles, maar belandden daar in een magazijn. Decennia lang dacht men niet meer aan die lastige dingen, tot er in 1980 eindelijk eerherstel kwam: ze werden herontdekt. Een ingrijpende restauratie was inmiddels nodig; daarna verhuisden van hot naar her tot ze eindelijk rust vonden in de nieuwbouw van de Bibliothèque Nationale, waar iedereen ze kan bekijken. 

Die globes bevatten niet alleen landkaarten maar ook schilderingen van wat er in de verschillende landen te zien is. En in de hemel waren de tekenen van de dierenriem als beesten afgebeeld. Men kan ze heel gedetailleerd in het internet bekijken. Maar ik had het in mijn kop gezet, ze in het echt te zien en begaf mij dus naar die bibliotheek. Ze staan in de catalogus onder de nummers Ge A 499 en Ge A 500 maar u hoeft geen aanvraag in te dienen, u kunt er gewoon naar toe lopen—vooropgesteld dat u goed ter been bent en de ingang van het complex kunt vinden. Dat bestaat uit vier constructies van staal en glas, die opengeslagen boeken moeten  verbeelden—ik zag het er niet aan af. In het midden is een klein bos, ja werkelijk, een Waldstück, en een niveau hoger ligt er tussen de gebouwen een onafzienbare vlakte van tropisch hardhout. Het was redelijk mooi weer, maar hoe is dat in de winter? Je kunt er makkelijk uitglijden en beschutting tegen striemende regen- of sneeuwvlagen ontbreekt. En in de zomer bieden staal en glas geen prettig klimaat voor boeken en bezoekers: de airco zal dag en nacht aan moeten staan. Het complex is gebouwd in een tijd dat grote gebouwen geen noemenswaardige ingang mochten hebben, maar na een lange wandeling vond ik hem toch. Bij de ingang een strenge contrôle als op een vliegveld, daarna nog een halve kilometer(?) lopen en dan eindelijk: de bollen! Het zien daarvan geeft een diepe bevrediging. Nog steeds is er niets omheen gebouwd dat het bekijken van de bovenste helft mogelijk maakt, maar het oorspronkelijke houten rek is wel weggelaten, zodat tenminste de onderste helft goed zichtbaar is. Ik zou me een constructie met assen kunnen voorstellen waardoor de bollen langzaam kunnen draaien, maar ik geloof niet dat het voor de bibliotheek een grote prioriteit is.

Die bibliotheek is overigens zeer te prijzen, het is een der beste ter wereld. Een onafzienbare hoeveelheid boeken en geschriften, de meeste in het Frans natuurlijk. Slechte koffie, maar dat hoort zo, want die is in alle UB’s ter wereld slecht. Wetenschap is een ernstige zaak, die niet in hedonisme moet ontaarden. Heel prachtig is het project Gallica: vier miljoen boeken, waaronder handschriften, zijn op afroep in seconden voor iedereen gratis online te verkrijgen. Voor de bovengemiddelde lezer is dat ruim voldoende, maar er is natuurlijk veel meer, en echte onderzoekers willen misschien juist eens iets opslaan wat nog niet is gedigitaliseerd. Dan moeten ze betalen voor de digitalisering, maar daarna is het werk voor alle volgende lezers gratis te lezen. 

Globe terrestre de Coronelli, Bibliothèque nationale de France, site François-Mitterrand, Paris, France.

Globe céleste de Coronelli, Bibliothèque nationale de France, site François-Mitterrand, Paris, France.

Rondje Oberrosphe

Is dit nou zo leuk op een foto? Nee, niet, maar het is wel heerlijk om doorheen te fietsen. Leeg en toch niet onbevolkt, net zoals ik het graag heb. En majesteitelijke bomen, een zuidelijke uitloper van het Burgwald. Geen dode boom gezien, want gemengd bos; dat kan wel wat hebben. Ik ben zo blij dat ik hier woon.

Hetzelfde rondje als zo vaak: Cölbe – Reddehausen – Oberrosphe – Todenhausen – Wetter – Sarnau – Cölbe – thuis.