Prijsverhogingen en ander leed

Ik wilde nog een lijstje maken van prijsverhogingen, maar daar is geen beginnen aan, want álles is duurder geworden. Nu doe ik het zo: de inflatie bedraagt volgens de krant 8.5%, dus prijsverhogingen die daarmee overeenkomen neem ik voor lief. Maar als iets eerst € 1,95 kostte en nu € 2,50, dan koop ik het niet meer, zo eenvoudig is dat. Dat zal ze leren! Het betreft meestal geen basis-dingen. Alleen voor groente en fruit maak ik uitzonderingen.

En ik ga niet meer naar het restaurant Esszimmer, o nee! Dat is nu ook zo’n postcorona ballentent voor SUV-rijders geworden. Zie het menu, dan begrijpt u wat ik bedoel.

Zoals tegenwoordig gebruikelijk krijg je veel gezwollen proza, een concept en een filosofie bij je eten geserveerd. De kroon spant wel het vaste menu:

U ziet het goed; het kost € 169,- ; als u van de kreeft uit Tristan da Cunha afziet slechts € 139,-. Dan hebt u nog niets gedronken, behalve schoon water.

Natuurlijk mag er in een stad best een heel duur en goed restaurant zijn, maar moet je daar dan zoveel apekool en bizarre spijzen opdienen? En van de Esszimmer is het jammer. Vroeger was dat een fijne zaak, waar veel gerechten wel bovengemiddeld, maar toch niet overdreven duur waren, en ook bovengemiddeld lekker. Bovendien, en dat was het sympathieke: er stonden altijd twee of drie gerechten op de kaart die heel betaalbaar waren, ook voor studenten. Eenvoudige gerechten, een stamppot bij voorbeeld, maar met dezelfde liefde toebereid als de duurdere dingen. Door corona was de zaak meer dan een jaar een jaar dicht; nu zijn ze weer open en dan dat!

De Thai, die nooit enige kapsones had en voor ik meen € 9,- een middagbuffet aanbood, heeft door corona een moeilijke tijd gehad, maar is nu weer terug en heeft gekozen voor de vlucht naar voren. De zaak is wat opgeknapt; het middagbuffet bestaat niet meer en er worden nu specialiteiten aangeboden. Iets duurder natuurlijk, maar nog heel redelijk; ik denk dat het een aanwinst is.

Een gevoelig verlies is de teloorgang van de firma Baehr, een uitstekende en grote zaak voor kantoorbehoeften, voor kantoren maar ook voor particulieren: papier, pennen, potloden, mappen, wenskaarten en dat alles in vele soorten, maten en kleuren. Ook fotokopieën en prints. En kalenders en agenda’s. De wat oudere mevrouw die het runt zegt dat ze geen opvolgers kan vinden. Moeten we dan voortaan naar Frankfort voor nieuw schrijfgerei? Ach wat; wat zou je nog schrijven.

Bij het ontbijt zag ik dat mijn merk hummus ook duurder is geworden. Hummus is geprakte kekererwten en hoeft dus helemaal niet veel te kosten. Het was toch betrekkelijk duur omdat het als exotische delicatesse aan de man werd gebracht. Een kwak sambal of curry erdoor en ze konden er nog meer voor vragen. Dat is nu aan het veranderen: ineens zijn er bakjes voor € 0,69 op de markt. Mijn merk heeft daarop gereageerd met een fikse prijsverlaging: was € 2,29, nu € 1,79. Alleen zit er nu dramatisch veel minder in die bakjes. Meer plastic voor minder geld!

Prijsverlagingen

Veel prijzen zijn hier veranderd de laatste tijd. Laat ik eens een overzichtje maken. Ik begin met de prijsverlagingen:

• Het maandelijkse vaste bedrag voor electricteit is voor mij verlaagd van € 60,- tot € 28,-. Een gevolg van overheidsingrijpen.
• De koffie bij bakkerij annex café Schaefer kost momenteel € 2,- Was € 2,60, als ik mij wel herinner. De koffie is even goed als vroeger. Misschien proberen ze zo klanten te lokken die ‘iets erbij’ nemen?
• Boodschappen doen op de markt is niet goedkoper geworden, maar is nu even duur en soms goedkoper dan in de supermarkt. Dat was voor deze inflatie-golf omgekeerd. De markt had altijd al betere waar, maar was ook duidelijk duurder; nu dus niet meer. De kaasboer op de markt rekent voor alle kazen € 26,- de kilo. Bij tegut is er altijd wel een minderwaardige nep-Gouda in de aanbieding, maar de serieuze kazen beginnen bij € 27,-.
• Een maandabonnement voor het openbaar vervoer kost vanaf nu € 49,- voor alle bussen en langzame treinen door heel Duitsland. Wat je daarvoor krijgt is niet om over naar huis te schrijven, maar dat was het tevoren ook niet.

Meer prijsverlagingen weet ik niet. Het lijstje met verhogingen wordt langer.

Miniherinnering: pijltje, Makrotest

‘Je moeder kreeg een pijltje in haar oog.’ Met deze regel werd ik vanochtend wakker. Het stamt uit het lied ‘O kom uit de bedstee mijn liefste.’ Dit voerde mij terug naar de firma Makrotest, op het pleintje achter de Westerkerk te A., waar ik als student in de late jaren zestig vaak gewerkt heb. Ik kreeg als student niet te weinig geld, maar wilde reizen naar het Midden-Oosten maken en daarvoor was extra geld nodig.

Makrotest deed marktonderzoek, en wel met een vroeg soort computer, een geheimzinnig ding dat in een aparte kamer stond. Daar rolden gegevens uit die vervolgens met de hand door accurate mensen ergens moesten worden ingevoerd. Of nee, misschien was het juist omgekeerd. Wat moest je precies doen? Waren dat die langwerpige kaartjes met talloze rechthoekige gaatjes erin? Ik weet het niet meer. Klanten hadden blijkbaar fortuinen over voor marktonderzoeken, want Makrotest betaalde het zaaltje vol studenten ook vorstelijk, het arbeidsklimaat was zéér relaxed en je mocht komen wanneer je wilde, ook voor een paar uurtjes tussendoor. Het werk op zich was saai, maar het was er gezellig en je kende die mensen op den duur. Daar stond vaak de radio aan, en daar heb ik dat liedje over die bedstee gehoord. Er was overigens ook een jonge krokodil in een terrarium. Geen goed idee achteraf, maar zo was het.

Soortgelijk werk heb ik iets later voor de gemeente Amsterdam gedaan. Dat was in een verwaarloosd pand in de Sarphatistraat. Daar werden onderzoeken naar het verkeer gedaan. De betaling en de arbeidsvoorwaarden waren net zo prettig als bij Makrotest. We gingen soms naar het Volkskoffiehuis ertegenover in de Roetersstraat, waar de volkskoffie niet beroerd was.

Soms kregen we ook de resultaten van die onderzoeken te horen. Meestal betrof het waarheden als koeien. Zo was bij voorbeeld de uitkomst van een onderzoek dat een fiets in Amsterdam anderhalf maal zo snel vooruit kwam als een auto. Dat had ik ze uit eigen ervaring ook kunnen vertellen, maar ja, het moest bewezen worden en het budget moest op. In dat opzicht is er niet veel veranderd.

Werd er geknoeid, hebben we als studenten de resultaten een bepaalde richting op geduwd? Dat weet ik niet meer. Wel lijkt het me aannemelijk dat er door slordigheid foute resultaten ontstonden. Het was vaak iets té gezellig daar.

Kneusje

€ 2,32 kostte die paprika. Maar omdat er een slecht plekje aan zat mocht ik hem meenemen voor de helft van de prijs. Het voelt een beetje als 1930.

Nieuw personeel

Het personeelsgebrek is nog altijd groot, in alle branches. Ziekenhuizen, verpleging, scholen en kleuterscholen, horeca, het spoor, en ook het busbedrijf van Marburg. Sinds december rijdt mijn bus naar de binnenstad niet meer, maar naar iemand verzekerde: eind februari gaat hij weer van start. Zelf gebruik ik die bus alleen bij kou en nattigheid, maar dat gaat deze winter dus niet.

Over de nieuwe verkopers bij de bakker had ik al eens geschreven. Op veel andere plaatsen wordt ook naar mogelijkheid nieuw personeel aangesteld. Dat zijn vaak heel jonge mensen, die nog zichtbaar onervaren en daardoor schutterig zijn. Dat vergeef ik ze graag; alles moet geleerd worden. Er is echter één ding dat ze waarschijnlijk binnen hun nieuwe werkkring niet meer kunnen leren: dat had eerder moeten gebeuren. Ik bedoel schrijven, en dan heb ik het niet over artikelen of romans, maar over het met de hand aanbrengen van letters op papier. Waarschijnlijk kunnen ze het wel op een computer, misschien zijn ze reuze vingervlug met hun telefoontje, maar de motoriek van het schrijven met een pen is bij hen niet geoefend. Als er iets met de hand moet worden ingevuld, of een naam of adres moet worden opgeschreven ontstaan er bij het jonge grut verrassend vaak rare en onleesbare letters. Ik lees tegenwoordig maar mee, ondersteboven, en als ik een fout of onleesbaarheid zie ontstaan laat ik ze die meteen corrigeren. Er zijn al twee misverstanden geweest op grond van (niet door mij) ingevulde formulieren.

In de Toyota-garage is de situate nog iets anders. Daar zaten vanouds twee jonge vrouwen achter de balie die telefoneerden, afspraken regelden, bestellijsten en overeenkomsten opstelden enzovoort. Vlotte, handige dames met een secretaresse-achtige opleiding neem ik aan. Maar die zijn er niet meer: ziek, weg of vertrokken. Nu word je te woord gestaan door dezelfde jonge gasten die ook in de eigenlijke garage werkzaam zijn. Aardige jongens met verstand van auto’s die je wensen begrijpen, en hun technische verrichtingen zijn altijd in orde. Maar al die paperassen zijn voor hen zichtbaar moeilijk, en dat was waarschijnlijk vóór Corona ook al zo. Ze schamen zich niet als je ze een handje helpt, en dat hoeft ook niet. Voor een papierwinkel waren ze niet ingehuurd en het is tenslotte niet hun schuld dat het zo geworden is.

Personeelsgebrek

Brood koop ik meestal bij bakkerij S. Dat is een grote keten van bakkerijen; in mijn omgeving zijn er vijf filialen, die ik allemaal wel eens bezoek. Is het niet sympathieker om bij een kleinere bakker te kopen? Ja, maar de kleinere bakkerijen zitten vaak ook in een keten, en van de twee werkelijk zelfstandige zit er een te ver weg en is de andere niet zo goed. Keten of niet, S. heeft toch het beste brood.

In de loop van de tijd heb ik dus heel wat broodverkoopsters gezien. Traditioneel wordt de verkoop in zo’n filiaal namelijk geleid door een mevrouw van een jaar of veertig, vijftig, en zijn de medewerksters meestal jongere vrouwen, vaak meisjes nog. Keurige personen, met goede kennis van de vele broodsoorten die zij verkopen. Blijkbaar gaan ze bij S. eerst op cursus.

Maar bakkerij S. had blijkbaar als zovele firma’s te kampen met personeelstekort. Ze hadden een in het oog lopende advertentiecampagne voor de verkoopafdelingen, en die heeft blijkbaar wat opgeleverd. Er kwamen meisjes met grote oorbellen, of een hoofddoek op. Eerst waren die me niet opgevallen: je ziet tegenwoordig overal meisjes met hoofddoeken, maar bij nader inzien was dit wel een verandering in het personeelbeleid. Eerst waren de verkoopsters namelijk allemaal meelblank en droegen ze geen opvallende sieraden. Nu is er echter een nog duidelijker verandering in het personeelsbeleid: de mannen zijn door het glazen plafond gezakt! Ik heb de afgelopen weken al vijf mannelijke broodverkopers gezien. Twee daarvan zijn gewone, wat matte jongens van een jaar of twintig die ook in een supermarkt hadden kunnen werken. Een andere is een getatoëerde gast die het werk met tegenzin doet. Geen blijvertje, dunkt me. Een andere is een sportief voetbal-type. Niks op tegen, die kan prima brood verkopen, maar is niet het soort mens dat je in een bakkerswinkel zou verwachten. En nummer vijf is ronduit extravagant: een man van een jaar of veertig, gebruinde kale kop, met breed uitgegroeide bakkebaarden, een kunstenaarstype. Een vrolijke kwant, die geweldig veel energie en enthousiasme voor de broodhandel uitstraalt. Broodkennis heeft hij ook in ruime mate. Een aanwinst denk ik. Maar de drie laatstgenoemde mannen waren vóór Corona volkomen ondenkbaar geweest in deze branche. De nood was blijkbaar hoog bij de firma S. en ze hebben heel andere lagen van de bevolking aangeboord. Onbedoelde diversiteit.

De pan der begeerte

Telkens als ik de supermarkt binnenloop zie ik het rek waar de potten en pannen op staan die je kunt krijgen op de spaarzegeltjes, die je op een kaart moet plakken. Ik neem dan even oogcontact op met de pan van mijn begeerte. Ja, ik wil hem echt hebben. Nog voor de kerst is hij van mij!

Wat een rare truc van het kapitalisme is dat. Ik heb geld genoeg om die pan in een winkel te kopen; ook wel tien als het moet. Het is een solide pan, maar vreselijk duur is hij niet. Maar het gaat erom hem gratis te krijgen.

Mini-herinnering: het Pishoy-klooster

In Egypte, in het Natron-dal tussen Cairo en Alexandrië, ligt het klooster van Pishoy of Bishoy, dat ik in 2010 bezocht. Het dateert uit de vierde eeuw en is dus een ‘bezienswaardigheid’. Maar nog bezienswaardiger dan de oude gebouwen vond ik hoe de monniken daar leefden en wat ze allemaal ondernamen.

Van de Koptische kerk wist ik niet veel; alleen had ik altijd gehoord dat het een stoffige en totaal verstarde kerk was. Dat bleek echter in het geheel niet het geval. Wel is de liturgie eeuwenoud, evenals de  liturgische taal Koptisch, die tegenwoordig door vrijwel niemand meer verstaan wordt. Maar in dat klooster woei een frisse wind, net als in de hele Koptische kerk, naar ik vernam. De monniken deden altijd al aan sociaal werk en armoedebestrijding, maar hadden vaker nog dan theologie ook allerlei praktische vakken gestudeerd: landbouwkunde, waterbouw en dergelijke. Ze geven tegenwoordig ook scholing op allerlei gebied: alfabetisering en technische en agrarische beroepsopleidingen en leren de mensen zelf hun armoede te bestrijden. Ontwikkelingshulp zonder winstoogmerk. Het klooster ligt in een waterarme streek waar de landbouw maar weinig opleverde. De monniken hebben technieken gevonden en onderwezen waardoor de productie toch verbeterd kon worden. 

Zo’n klooster vormt dus een geestelijk en cultureel centrum, dat sturing geeft en van waaruit het omliggende gebied ontwikkeld wordt. Eigenlijk is dat niets nieuws: was het duizend jaar geleden in Europa niet net zo? Zulke kloosters zou ik de stikstofgebieden van Nederland wederom toewensen. Maar nee, zoiets is hier niet meer denkbaar. God is verdwenen uit Jorwerd, en in sommige delen van het land is Hij misschien nooit geweest.

Zie ook: Bloeiende landschappen, ontredderde boeren.

Bloeiende landschappen, ontredderde boeren

Toen de beide Duitse staten in 1990 zouden worden verenigd beloofde de toenmalige Bondskanselier Kohl dat er in het Oosten ‘bloeiende landschappen’ zouden ontstaan. Welnu, met de hereniging is er van alles misgegaan, maar de landschappen zijn meestal wel in orde gekomen. Ongelooflijk smerige industriesteden als Bitterfeld zijn redelijk gesaneerd, al lijdt de bevolking nog altijd aan de gevolgen van chemische verontreinigingen in de bodem, fijnstof enzovoort. De mensen worden daar niet zo oud.

Maar de Lausitz bloeit nog niet, dat moet nog komen. Dat is een vrij groot gebied tegen de Poolse grens aan waar steen- en bruinkool in dagbouw gewonnen werden en worden. Het hele landschap is afgegraven door gigantische machines, enorme hoeveelheden grondwater zijn weggepompt; troosteloosheid en smerigheid alom. Misschien hebt u zoiets wel eens gezien: in Garzweiler bij Erkelenz vlak bij de Nederlandse grens wordt nog steeds zulke dagbouw bedreven. Gedachten aan de eindtijd en de hel laten zich daar moeilijk onderdrukken.

De overheid heeft al jaren geleden besloten dat het in de Lausitz anders moet en dat het landschap geherstructureerd zal worden. Zij wilde daarvoor flink in de zak tasten. Het mooie was, dat men ook aan de mensen dacht—wat vroeger bij de ontmanteling van het Ruhrgebiet blijkbaar minder het geval was. De mensen zouden natuurlijk uitkeringen krijgen en nieuwe woningen, maar ook zouden ze geholpen worden, hun leven opnieuw in te richten. Een sociaal plan: herscholingen, samen met de betrokkenen ander werk creëren enzovoort. Dat zal niet meevallen: de mijnwerkers hebben in die grijze biotoop een eigen leefwijze opgebouwd, ze hebben hun eigen trots en zijn ondanks de treurige leefomstandigheden aan hun dorpen gehecht. Veel jongelui willen de herstructurering niet afwachten en trekken uit zich zelf weg. Met hen zal het wel goed komen, maar voor en met de achterblijvers zal er iets moeten worden gedaan, en er is de wil dit aan te pakken.

Wat er van de mooie plannen terecht komt is af te wachten. Duitsland heeft onverwacht heel veel geld voor andere zaken moeten uitgeven en in de huidige energiecrisis is bruinkool misschien voorlopig nog nodig.

Maar er waren en zijn tenminste sociale plannen. Ik vraag me af of die er in Nederland ook zijn ten aanzien van de stikstofboeren. Er wordt heel veel geld uitgetrokken om die mensen uit te kopen, maar wat hebben ze aan geld? Stel je bent jong en geboren en opgegroeid op een zurig riekende varkensfabriek ergens in Oost-Brabant, wat heb je dan voor leven gehad, wat voor mens ben je geworden, wat anders dan zwijnerij kun je je dan voorstellen? Bij de ontsluiting van nieuwe leefmogelijkheden zou geholpen moeten worden, geestelijk, cultureel. Van plannen in die richting heb ik nog niets gehoord, en dat is jammer, want in de huidige crisis is er in veel bedrijfstakken een groot gebrek aan medewerkers. Werkeloos hoeft geen jonge industrieboer te worden, over geld zal hij sowieso beschikken, nu moeten hem alleen nog perspectieven worden getoond en omscholingsmogelijkheden worden aangeboden. Maar het is meteen duidelijk: in de asociaalstaat Nederland zal dat niet gebeuren. Er is immers nergens een perspectief.

Zie nu ook: Het Pishoy-kooster.

Levensmiddelen goedkoper

Veel levensmiddelen zijn flink duurder geworden. Daarom geef ik er minder geld aan uit, en dat is precies waar de supermarkten zich zorgen over maken. Van de dingen die ik regelmatig koop zijn duurder geworden: brood, muesli, hummus, volkoren crackers, groente en fruit. Op het meeste kan en wil ik niet bezuinigen. Op de crackers wel: ik koop tegenwoordig vaker roggecrackers, die zijn goedkoper. Om de gestegen kosten te compenseren let ik op de aanbiedingen. Vroeger verkeerde ik in de luxe positie dat ik dat niet hoefde. Er zijn veel dingen in de aanbieding, en merkwaardigerwijs ook allerlei luxe artikelen: gerookte zalm, serrano-ham, mangga’s, garnalen, bepaalde kazen. Die zijn dus goedkoper dan voor de inflatie. En de bananen gisteren: ineens € 0,49 in plaats van € 1,99 per kilo. Prima bananen, niks mis mee. Door af te zien van echt dure spullen en te letten op de lekkere dingen die in de aanbieding zijn geef ik dus in totaal wat minder uit aan boodschappen dan vroeger. Eventuele volgende bezuinigingsrondes kan ik zeker ook overleven, tot het op een dag niet meer verder kan. Behalve voor echt arme mensen zou het in dit volvette land voor iedereen sowieso het beste zijn, slechts de helft te eten.

Ook kan er nog voordeel gehaald worden bij de keuze van de supermarkt. Daar bestaat hier te lande een soort hiërarchie in, die blijkt uit zowel de kwaliteit als de prijzen. Tegut staat bovenaan, maar Rewe is ook niet gek, Edeka is alweer minder, nog daaronder ligt Lidl, dan Aldi, dan Penny Markt. How low can you go? Het is misschien juist goed in zo’n beroerd ingerichte discounter vol kartonnen dozen te kopen: dat vermindert de eetlust. Ook daarzonder gebeurt het me vaak genoeg dat ik door de aanblik van een supermarkt geen trek meer heb.

Ooit was er een verzakking van de prijzen. Het was geloof ik in 1998, ik woonde in Frankfort en kocht in mijn woonstraat bij Tengelmann, die ik als verse immigrant uit Nederland eerder als delicatessenzaak dan als supermarkt ervoer. Maar die werd twee jaar later ineens goedkoper, onder andere omdat er allerlei producten uit de ex-DDR verschenen die lager geprijsd waren. Daarvóór had men die beneden zich geacht, gewantrouwd. Het kan echter zijn dat deze prijsval zeer lokaal was, of alleen Tengelmann betrof.

De oliecrisis is ook weer bezworen: De olijfolie is ongewijzigd. Bertolli brengt nu ook olijfolie uit die geschikt is om mee te koken. Zonnebloemolie was er een tijdje helemaal niet; toen werd het € 6,99 de fles, nu is het € 1,99. Was ooit minder dan een Euro. Zonnebloem gebruik ik alleen als ik iets Indisch kook, en ik heb nog voorraad tot september..

De bakker heeft zijn eigen truc om de gestegen tarweprijs te compenseren. Als je een gesneden brood koopt zijn de sneetjes tegenwoordig wat dunner dan voorheen. Maar daar trappen wij niet in, want dat kan alleen maar tot de consumptie van meer beleg leiden. Alternatieven zijn roggebrood en Kartoffelbrot: dat laatste is verrassend lekker.

NASCHRIFT: Dat met die luxe-aanbiedingen zal wel tijdelijk zijn. Misschien hebben de supermarkten teveel ingekocht, omdat het koopgedrag van de klanten onvoorspelbaar is geworden. Of ze zijn door lange-termijncontracten gebonden aan de inkoop van bepaalde hoeveelheden, die ze nu voor de normale prijs niet meer kunnen afzetten.