Café Elly

Vanochtend werd ik wakker met hardnekkige gedachten over Café Elly. Meestal betekent dat, dat ik over zo’n onderwerp iets moet schrijven. Dat zal ik ook nu doen, hoewel het geloof ik nergens toe leidt. Nu ja, in ieder geval tot een requiem of twee.
.
Café Elly was een koffie-en-broodjeszaak in de nabijheid van het instituut waar ik vroeger werkte. De koffie was goed, de broodjes en tosti’s waren uitstekend, de donuts en zoete gebakjes waren niet veel bijzonders, maar die bliefde ik toch al niet. IJs hadden ze ook; dat betrokken ze van een uitstekende Italiaanse ijsbereider in de stad. Zoals vele collega’s was ik regelmatig bij Elly te vinden voor een kop koffie, als ik er even uit wilde of de Oberhessische Presse wilde lezen, of je maakte een afspraak ‘bij Elly’. Ook van andere instituten kwamen er klanten, studenten, toeristen en toevallige voorbijgangers. Het zaakje was maar klein en werd nog kleiner toen de gemeente ‘Elly’ verplichtte een toilet in de zaak in te bouwen; nee, meteen twee, want dames en heren moet hier gescheiden zijn. Er stonden ook een paar tafeltjes buiten, op enkele meters van een drukke straat; desondanks waren die ’s zomers altijd bezet. Misschien dat mensen die altijd met zo’n luidsprekertje in hun oren lopen, niet zo gevoelig zijn voor herrie. De uitbaatster was een hartelijke vrouw, maar geen kletstante. Kortom, een prettige en goed beklante zaak.
.
‘Elly’ staat hierboven tussen aanhalingstekens omdat die vrouw helemaal geen Elly heette. Misschien had een vroegere eigenares ooit zo geheten. Op een dag deelde zij mede dat ze ermee op hield. Daar was ik niet bij, ik ken haar beweegredenen niet, maar op een dag stond de zaak leeg en werd vervolgens opnieuw ingericht. De vorige inrichting was niets bijzonders geweest, de nieuwe is het ook niet.
.
Sindsdien ben ik er nog twee keer koffie wezen drinken. De nieuwe uitbater was een man, die ook goede koffie zette en ook broodjes en nog andere lunchhapjes aanbood. Maar het werd niks met die nieuwe. Het was geen onaardige vent en zijn waar was goed, maar hij was domweg niet ‘Elly’. Af en toe loop ik erlangs en zie dat er weer minder klanten zitten, de laatste tijd zelfs helemaal geen meer. De zaak is dus ten dode opgeschreven. Waarom? Ik kan het niet doorgronden. Er is honderd meter verderop wel een café bijgekomen, en veel studenten nemen genoegen met de kantine van de nieuwe UB. Maar die kwamen geloof ik pas later. Ik houd het er maar op dat ‘Elly’ persoonlijk de kern van de zaak was en dat iemands persoon er geweldig veel toe doet.

Brug weer dicht

De pas heropende brug in Marburg was gisteren voor enige uren weer gesloten, en wel doordat enkele honderden fietsers daar demonstreerden. Ze waren boos omdat er wel een nieuw trottoir was aangebracht, maar geen fietspad. Ze eisten verder dat de binnenstad autovrij gemaakt zou worden. Nu lijken auto’s in het algemeen op de terugtocht; over dertig jaar zullen ze er wel niet meer zijn, maar op dit moment is het  vrijwel ondoenlijk aan die eis tegemoet te komen. Er is hier gewoon te weinig plaats. Alleen de historische binnenstad, die op een berg ligt, is autovrij. Als er een fietspad of strook op die brug zou zijn zouden fietsers vóór en na de brug in benauwdheid raken. Fietsers zijn vaak erg bang: ze moeten dapper zijn: niet angstvallig langs de rand gaan rijden in de hoop dat ze niet opzij gedrukt worden, maar in het midden van de rijbaan een volwaardige plek opeisen. Ik doe dat altijd en er wordt nooit achter me getoeterd; automobilisten begrijpen dat ze ook zonder mij niet sneller vooruit komen. Grote snelheden zijn hier nu eenmaal niet te behalen en op de fiets haal je auto’s meestal makkelijk in; dat weten zij ook. Een binnenstad autovrij maken lukt alleen als er een ringweg om die stad is, en dat is hier om geografische redenen onmogelijk (bergen, rivier). We hebben juist de afgelopen maanden gezien wat voor opstoppingen er ontstaan als er één brug niet toegankelijk is; willen de boze fietsers die toestand bewaren of nog verergeren? Zij willen toch ook wel eens in Noord fietsen?
.
Er is overigens de laatste jaren “slechts” één fietser verongelukt door contact met een auto. Maar dat was ergens waar heel veel plaats was en waar eigenlijk helemaal geen contact tussen de beide voertuigen mogelijk was geweest. Het blijft een raadsel hoe dat heeft kunnen gebeuren. Het slachtoffer kan het niet navertellen, de chauffeur snapte het ook niet en had niets verkeerds gedaan. Dit ongeluk wordt wel telkens aangevoerd om te bewijzen hoe gevaarlijk Marburg is voor fietsers.
.
Wat er nu natuurlijk gaat gebeuren is dat fietsers het nieuwe trottoir op de brug in bezit nemen, zodat ze dat ook al met het oude trottoir aan de andere kant hadden gedaan. Daar gaan ze de voetgangers het leven zuur maken. Het omgekeerde komt ook voor. De gemeente had al een fietsroute voorzien over de rivier. Er zijn twee smalle autovrije bruggen, vrijwel naast elkaar. De ene zou voor voetgangers zijn; de andere, die mooi op een aantal fietspaden en zelfs een fietsstraat aansluit, voor fietsers. Maar geen mens houdt zich daaraan, en omdat op die plek de voetgangers in de meerderheid zijn (universiteit, winkels, bios) zijn het daar de voetgangers die de fietsers in de weg lopen. Verder zitten daar bedelaars met hond en schoteltje die de paden nog smaller maken, pal onder het bordje dat dat verbiedt natuurlijk. Een bredere brug bouwen? Dat is meer naar het Zuiden gebeurd, voor fietsers én voetgangers. Maar dat helpt niet: ook daar loopt en rijdt alles zo chaotisch door elkaar dat er voor niemand een prettig doorkomen is.
.
Toen de brug dicht was heb ik gezocht naar ontwijkende fietsroutes, en ik heb enkele goede gevonden, o.a. door de voormalige botanische tuin en langs de nieuwe UB. Ik ben vaak de enige die daar rijdt; de mensen wíllen het zich domweg niet makkelijker maken. Nee, Duitsers op de fiets, dat is niets gedaan. De hemel beware ons wanneer de elektrische step hier om zich heen grijpt.

Het brugfeest

Vandaag werd in Marburg de brug heropend die achttien maanden wegens restauratie gesloten was geweest. Een feest is tegenwoordig vaak een hoop elektronische herrie en zuipen, maar in dit geval was het heel gezinsvriendelijk: stalletjes met eten en drinken, de lekkere pannenkoekjes van de Crêperie Bretonne, een kleurwedstrijd en een draaimolentje voor de kinderen, bellen blazen en een blaaskapel die o.a. ‘Ajax wint de wereldcup’ speelde — maar dat wisten ze zelf niet. De toespraak van de burgemeester heb ik opzettelijk gemist.
.
De brug zelf is zorgvuldig in de oude staat hersteld, met één eraan hangende toevoeging. Vroeger was er maar aan een kant een trottoir, nu is er nog een tweede, breder trottoir bijgekomen. Dat lijkt comfortabel, maar dat wordt het niet, omdat daar meestal fietsers overheen rijden die niet op de rijweg durven. De brug heeft het gehouden onder de feestvierende menigte en de aanvoerwegen en voetpaden zijn ook allemaal prachtig vernieuwd, zodat niets meer een vreugdevolle oversteek in de weg staat.
.
Vanmorgen googelde ik ’Brückenfest’ om te weten wat en hoe laat, en ziedaar: in veel plaatsen in Duitsland worden brugfeesten gevierd. Wegens de bouw of heropening van een brug, of wegens het zoveel jarig bestaan. Een brug wordt blijkbaar algemeen als een aanleiding tot feestvieren gezien.
.
Sommige mensen spreken van Brückentag, maar dat is eigenlijk iets anders. In het Nederlands is  daar geloof ik geen woord voor. Het is de vrijdag na Hemelvaart of Sacramentsdag, of de maandag vóor 1 mei, resp. Koningsdag, wanneer dat op een dinsdag valt. Door die ene dag vrij te nemen heeft men dan ineens vier vrije dagen achter elkaar, en die ene dag heet Brückentag.

Deze slideshow heeft JavaScript nodig.

 

Lopen in Marburg

Als de brug weer open gaat zal ik zo’n OV-Jaarkaart voor bejaarden nemen, temeer daar deze binnenkort de mogelijkheid biedt met trein, bus en tram gratis door heel Hessen te reizen.
.
Toen de brug nog dicht was ging ik vaak te voet naar de stad, en dat was mijn redding, want voor het volledige herstel van mijn knie en ook voor de verdere gezondheid moest ik veel lopen, terwijl ik eerlijk gezegd veel meer tot fietsen geneigd ben. Nu wordt de verleiding groot dat ik mij per bus ergens heen laat karren en minder loop. Toevallig is het zo dat de gang naar de binnenstad grotendeels uit een lelijke en onaangename weg bestaat. Op de fiets merk je dat nauwelijks, dan is zo’n brede weg juist wel praktisch, maar als je te voet gaat is het niet prettig. Een oplossing: ik stap hier in de bus naar de stad en begin daar (of ergens anders) te lopen. Ja, zo moet het gaan. Zo kom ik weer eens ergens.

Feest in Marburg

Je gelooft het niet, maar het schijnt waar te zijn: de belangrijkste brug van Marburg, die voor een ingrijpende restauratie achttien maanden gesloten was, gaat zaterdag weer open, en wel vroeger dan gepland. Daar kan het vliegveld van Berlijn een puntje aan zuigen. Het werk was ook veel goedkoper: er wordt gesproken van zes miljoen.
.
De heropening maakt mij echt blij. Het was zó een getob zonder brug, met die eeuwige opstoppingen en vertragingen elders. Ook het busvervoer zal vanaf maandag weer normaal zijn. Omdat ik blij ben is er een goede kans dat ik naar het brugfeest ga, hoewel ik verder nooit zo’n feestnummer ben.
.
De restauratieperiode toonde ook hoe weinig geduld de mensen hebben. In het Noorden van de stad liep het verkeer door het ontbreken van die brug tijdens alle spitsuren volledig vast. Dat leidde tot plannen voor een volledige herinrichting van straten en omleiding van verkeersstromen — zinloze plannen, want er is nergens plek voor zoiets. De oplossing was en is: wachten tot de brug klaar is, dan wordt alles weer zoals het was.
.
Op de foto ziet U de brug zoals hij voor de verbouwing was en de zog. ‘oude’ universiteit, met de aula en de theologische bibliotheek. Dus als U nog een boek wilt ruilen?

Rondje Kirchhain

Vandaag had ik wel zin in fietsen, maar niet om een creatieve route te bedenken. Een rondje Kirchhain dan maar weer, en proberen dingen te zien die ik nog nooit gezien had. Het strand van Cölbe, waar Ohm en Lahn tesamen vloeien, is niet groots, maar wel aardig: een goede speelplek voor kleine kinderen (afb. 1) . Eindelijk maar eens gevolg gegeven aan het wegwijzertje Alte Kirche, dat ineens langs het fietspad opdoemt. Het bleek het kerkje van Bürgeln te zijn: oud inderdaad, maar de Verlichting staat ervóór (afb. 2, 3). Ook Bürgeln wil blijkbaar een aandeel in het Duitse fietsverkeer, dat duidelijk is toegenomen, maar één kerkje is niet genoeg. De Wehr bij Betziesdorf; nou ja, die kent U al (afb. 4). Een eh … dinges, kort voor Sausebach, een Bildstock, ik weet niet hoe dat in het Nederlands heet (afb. 5). Het is niet de enige langs de middeleeuwse Semmeweg, over welke ik verder niets kon vinden. Hij heeft zeker deel uitgemaakt van de pelgrimsroute van Leningrad naar Santiago de Compostela of zoiets. In Sausebach is op 20 juni een feest van de brandweer: U kunt er nog heen. Op het transformatorhuisje bij hun gebouwtje zag ik St. Florian, de beschermheilige van de brandweer, die met een kuip water een brandje bluste (afb. 6). Als dat niet blust, blust niemendal!
.
Wat is Kirchhain toch een sneuë plaats; maar koffie zetten kunnen ze er gelukkig. Gauw verder naar Kleinseelheim (afb. 7,8), met die treurige kerk waar de zon eigenlijk helemaal niet hoort te schijnen (afb.9; zijn er geen camera’s die dat kunnen wegwerken?) en het lugubere pension, waar nog steeds Fremdenzimmer te huur zijn (afb. 10, 11; Emigrant berichtte). Via het levenslustige Großseelheim, waar veel huizen twee garages hebben, naar Bauerbach waar dito, with room for a pony.
.
Van het kerkje in Bauerbach (gem. Marburg, maar over de bergen) is alleen de toren bezienswaardig (afb.12); mijn excuses voor de afgeknotte spits. Wel aardig van Bauerbach was het beschaafd verstoorde optreden van Alexander ‘Vogelschiss’ Gauland¹ in het Bürgerhaus op 19 mei jl. Zo iemand kan op juridische gronden het gebruik van een zaal niet geweigerd worden, maar wel kan men zeggen dat er helaas alleen aan de uiterste rand van de gemeente een zaal vrij is. De samenkomst werd behoorlijk gesaboteerd, door meer dan duizend mensen. Toegangswegen werden (licht en tijdelijk) versperd en er waren misleidende verkeersborden geplaatst. Alle parkeerplaatsen in de buurt waren ruim van te voren bezet—in Bauerbach hebben veel mensen twee auto’s—en de zaal, waar driehonderd zielen ingaan, zat overwegend vol met ‘gewone mensen’, die niet erg aandachtig naar de spreker luisterden en evenmin in discussie gingen, maar de 120 AfDers die waren verschenen geen gevoel van gezellig-onder-ons gaven. Op de wand tegenover het spreekgestoelte was een grote vergroting opgehangen van een vroegere anti-Nazidemonstratie op het propvolle marktplein van Marburg: Wir sind mehr. De wat agressievere tegenstanders stonden buiten te demonstreren zoals ze dat altijd doen, maar alles is vredig gebleven.
.
Minder te spreken was ik over mijn oversteek van de Lahnbergen vanaf Bauerbach. Normaal neem ik een bosweg met een geringe stijging, maar die was afgesloten wegens werkzaamheden: iets met een waterwinningsproject. Zo was ik gedwongen de steile, smalle en druk bereden ‘chirurgensluiproute’ te nemen, ten dele de fiets duwend. Deze weg komt niet op wegwijzers voor, en maar nauwelijks op landkaarten. Bovenop de berg ligt het Academisch Ziekenhuis, beneden wonen de chirurgen: vandaar. Jammer dat er nog steeds geen behoorlijk fietspad is van dat ziekenhuis en de andere universiteitsgebouwen daar boven, waar heel veel mensen werken, naar de stad Marburg. Vroeger dacht men blijkbaar dat fietsers de bergligging niet aan zouden durven, maar nu er elektrische fietsen zijn is die geen probleem meer.

1. De Nazi-sympatisant en racist Alexander Gauland is o.a. bekend geworden doordat hij de Nazi-periode kenschetste als slechts een vogelpoepje (Vogelschiss) in de lange Duitse geschiedenis.

Cölbe strand

Kerkdeur Bürgeln

Alte Kirche Bürgeln

Wehr Betziesdorf

Bildstock, 18e eeuw

St. Florian blussend

Kleinseelheim

Kleinseelheim, detail

Kleinseelheim, kerk

Kleinseelheim, pension

Kleinseelheim, vreemden welkom!

Bauerbach

Marburg — Cölbe – Bürgeln – Anzefahr – Sausebach – Kirchhain – Kleinseelheim – Großseelheim – Bauerbach – Marburg

Historische rozengeur

Onze koorleidster oefent met de verschillende stemgroepen ook iedere week apart bij haar thuis;  dat is een grote luxe en komt de kwaliteit van ons Canticum Antiquum zeer ten goede. Ditmaal vroeg zij na het tenorenuurtje of we zin hadden met haar in de tuin nog een glas wijn te drinken. Dat hadden we. Die tuin bleek een grote en dichte rozentuin te zijn, waarbinnen een soort prieel was met een tafel en zitbanken. Nu heb ik wel eens vaker een rozentuin gezien, maar deze was wel bijzonder mooi en veelzijdig, en  de rozen geurden—allemaal! De gastvrouw verklaarde desgevraagd dat zij sinds vijftien jaren rozen in de tuin had, dat de grond er heel geschikt voor was en dat zij alleen wat zij noemde ‘historische rozen’ wilde hebben. Ouderwetse rozen dus, waarvan de geur nog niet was weggekweekt. Dat bracht een ongekend geurgenot teweeg. Wat was dat heerlijk— ik werd er domweg gelukkig van.

Plastexit

Bakkerij Schaefer biedt het brood niet langer aan in die fijne, stevige plastic zakken, maar in papier. Verstandig, in het licht van de plastic ramp die de mensheid zich heeft aangedaan.
Die zakken waren vooral zo fijn omdat ze, nadat het brood was opgegeten, heel goed konden dienen als vuilniszak. Nu zag ik mij genoodzaakt een rol plastic pedaalemmerzakken te kopen. Deze zijn niet geschikt voor levensmiddelen en hebben slechts één, weinig vervuld leven, in tegenstelling tot die van Schaefer. Is het werkelijk beter zo? Waar ik vroeger kon volstaan met één plastic zak zit ik nu met een plastic zak en een papieren zak. Ik ben er nog niet uit.

Buurtwandelen

Omdat ik om medische redenen een tijdje niet mag fietsen ga ik dus maar wandelen. Het is een mooie aanleiding om mij nog onbekende wijken van de stad eens te bekijken. Ik woon al twaalf jaar in Marburg, dat helemaal niet groot is; toch zijn er wijken waar ik nooit of nauwelijks ben geweest.
.
Vandaag begonnen op een steenworp van mijn voordeur, in de zuidelijke Ortenberg-wijk. Ik geloof dat die heuvel aan de overkant van mijn straat inderdaad al Ortenberg heet. Daar is de lugubere Galgenweg, waar grote auto’s niet in kunnen en kleine slechts met moeite en waar ’s winters niet wordt gestrooid. Voor die veroordeelden, vroeger, was het een hele klim. Maar zij hadden na afloop rust, terwijl de beul dan weer naar beneden moest met zijn gerei. De hangplek was mooi gekozen.
.
Dat wegje mondt uit, althans theoretisch, in de geheimzinnige Spiegelslustweg. Regelmatig staan er wanhopige bestelwagens die daar een pakje willen bezorgen en niet weten hoe en waar. Maar die moeten een heel eind verderop zijn, waar de weg begint. Hij zal ooit naar de uitspanning Spiegelslust gevoerd hebben. Dat was de lust van Werner Freiherr von Spiegel zum Desenberg (1802–77), die in Marburg studeerde en in 1828 op de berg een paviljoen liet bouwen, vanwege het mooie uitzicht op het kasteel en de stad. Vroeger deden studenten nog wel eens iets aardigs voor hun stad. Nu is die tent via een omweg per auto te bereiken: er wordt een vette hap geserveerd, en ijs, en cola.
.
Tien jaar geleden heb ik dit stukje straat al eens verkend. Het is zwaar werk, want de heuvel is steil en je komt niet ver. Boven zijn allemaal hekken want er staan exclusieve huizen, waarvan de voordeur kennelijk heel ergens anders is. Indertijd slaagde ik er niet in via de Galgenweg de Spiegelslustweg te bereiken. Nu begrijp ik waarom: er is maar een heel smal voetpad dat de overgang mogelijk maakt, en dat was indertijd geblokkeerd door een omgevallen boom,  omgeblazen door de orkaan Kyrill.
.
Ineens stond ik bovenaan die weg: ruim geasfalteerd, grote stukken grond, grote maar niet bijzonder mooie huizen, hoewel er ook enkele als huis vermomde appartementengebouwen staan. Volgens de Oberhessische Presse de op een na steilste straat van Marburg: 22,6%. Zonder twijfel een toplocatie, maar voor mensen met benen of knieën is de ligging wel bezwaarlijk. De garages zijn vaak wat lager dan de huizen in de berg uitgezaagd, dan moet je dus met een trap naar de straatweg en vandaar met nog een trap naar het huis. Ook voor verhuizingen en de levering van vleugelpiano’s liggen de panden moeilijk. En er is nog iets anders wat ze toch minder begeerlijk maakt: je hoort er de hele tijd de Autobahn in het dal, en bij westenwind waarschijnlijk ook de spoorbaan.
.
Verder nog een doodlopende zijstraat bekeken: de Katharina-Eitel-Weg. Tot voor kort heette die Walter-Voß-Straße, maar men ontdekte dat die een verleden als Nazi en jodenjager had, dus die moest weg. Twee bescheiden huisjes uit de jaren zestig, toen deze weg blijkbaar ontsloten werd, en dure huizen uit de jaren negentig en later, toen men dit stukje berg verder ontgon.
.
Terug via de Georg-Voigtstraße. Van boven komend ervoer ik die mij zeer vertrouwde straat ineens heel anders. Bovendien is het voorjaar; ook dat heeft een vervreemdend effect.

Hartstilstand

Nou ja, bijna dan. Ik trapte er werkelijk even in: de Oberhessische Presse meldde vanmorgen dat de sanering van de belangrijkste brug van de stad mislukt was, dat er op den duur een tunnel komt en dat alles nog jaren gaat duren. Maar gelukkig blijkt het 1 april te zijn en kan ik dus in goede gezondheid verder leven.