Stakend verstand

Sommige dingen gaan je petje te boven, omdat je verstand te beperkt is. Anders gezegd: omdat je daar te dom voor bent, en/of omdat je er nooit je best voor gedaan hebt. Ik zal bij voorbeeld nooit virologie kunnen begrijpen. Anders dan voor miljoenen Nederlanders die daarover debatteren is dat voor mij gewoon te moeilijk. Ook kernfysica, scheikunde en sterrenkunde gaan mijn begrip verre te boven, en zelfs de werking van een verbrandingsmotor. Die laatste heb ik wel eens geprobeerd te begrijpen, maar zonder blijvend succes. Het wilde er bij mij niet in.

Er zijn echter ook dingen die je met een beperkt verstand best aan zou kunnen, maar die je domweg weigert te begrijpen. Een voorbeeld is astrologie. Als ik daar nu eens een dag voor was gaan zitten…? maar nee, de weerzin was te groot. Dan blokkeert het verstand: het schuift een bord voor je kop en dan begrijp je er dus helemaal niets meer van. Wat moet je dan ook met astrologie? zult u misschien denken. Dat zit zo: in mijn werkleven hield ik me bezig met oude teksten, bij voorbeeld voor mijn proefschrift. Voor die oude schrijvers was astrologie heel belangrijk en ze schreven erover. Het was dus wel mooi geweest als ik had begrepen wat ze bedoelden, maar helaas. Ik heb me eruit gered door een vriend, die er wél verstand van had, belangrijke passages te laten uitleggen en zijn uitleg netjes op te schrijven.

Een ander voorbeeld is het Duitse belastingstelsel. Ik woon hier nu al zo lang en heb er nooit iets van begrepen. Ook daarbij heb ik hulp ingeroepen, van een belastingconsulent namelijk. Deze probeert wel eens uit te leggen wat hij heeft gedaan en waarom. Tevergeefs, ik begrijp er niets van; stuurt u maar gewoon de rekening.

Wat dan wel weer erg verstandig is, al zeg ik het zelf: dat je zulke dingen aan anderen overlaat en zo nodig hun hulp inroept.

Grote mannen

En één grote vrouw, maar die is alleen maar symbolisch. Het is Germania, wier standbeeld op de Rijnoever bij Rüdesheim al vanuit de trein heel duidelijk zichtbaar is (afb. 1). Ze lijkt een flinke kei in haar hand te hebben; misschien omdat ze op een steenworp afstand staat van het klooster van Hildegard van Bingen, die écht een grote vrouw was.

De andere personen van wie ik oversized standbeelden tegenkwam zijn allemaal mannen. Wat vindt u bijvoorbeeld van de zwaar verzilverde Djengiz Khan, in Mongolië, 10 + 30 m.? (afb. 2) Zou dat een gezellig theehuis zijn, daar onder hem? In Centraal Azië is men dol op standbeelden; een beetje dictator moet zo‘n ding hebben. Niazov in Turkmenistan van goud, in een pak van C&A (afb. 3) Zijn opvolger Arkadag wilde nog hogerop, maar had niet genoeg goud, dus die heeft een flink rotsblok bestegen (4). Als het geld schaars is komt er veel sokkel en weinig beeld, dat zien we overal. Ook Mao Tse Tung werd in goud uitgevoerd, maar dat beeld heeft men bij nader inzien toch maar vernietigd (5). Wel staat in China een reusachtig beeld van de oorlogsgod (6), dus weest gewaarschuwd! In Sahrisabz, Uzbekistan, staat Timoer Lenk (7). Timoer had een kapotte knie; men zal hem niet vaak staand hebben gezien.

De Boeddha is op vele plaatsen meer dan levensgroot uitgebeeld; in Hanoi is hij nog in aanbouw (72 m.; afb. 8). En vlakt u Jezus niet uit: 38 meter hoog in Rio (9). Maar ook die godsdienststichters hebben hun beelden niet zelf besteld.

Ook Europa kent zijn grote historische mannen, bij voorbeeld Alexander de Grote in Skopje (afb. 10). En natuurlijk zijn er nog veel meer reuzen, en hogere ook.

Van de Trumpjes zijn er tot nu toe alleen maar spottende beelden te vinden: van hem een in papier mâché (?; 11), en een houten van Melania (12). In haar geboorteland Slovenië heeft men daar de brand in gestoken. Dat was geen standbeeld, dat was eerder een voodoo-pop. Maar tijdens Trumps tweede ambtstermijn gaat dat natuurlijk veranderen. Zijn kop uitgehakt in Mount Rushmore, en in Washington nog iets metershoogs van goud?

1. Germania, Rüdesheim

2. Jinghiz Khan, Ulan Bator

3. Niyazov, Ashgabat

4. Arkadag, Ashgabat

5 Mao Tse Tung

6 Oorlogsgod in China.png

7. Timur Lenk, Tashkent

8. Boeddha, Hanoi

9. Jezus, Rio de Janeiro

10. Alexander de Grote, Skopje

11. Trump

12. Melania, Slovenië

Slecht en goed

Er zijn mensen die voor meer dan 90% slecht zijn, ik denk aan bepaalde staatshoofden (Donald, Boris, Adolf, Leopold) maar er zijn ook mensen die slecht én goed zijn: fifty-fifty zeg maar. Dat zijn de meesten, dat spreekt nogal vanzelf. Maar er is tegenwoordig de neiging de standbeelden van slecht-en-goede mensen neer te halen. Als die trend doorzet zullen er op den duur geen standbeelden meer overblijven en zal de prijs van brons op de markt dalen.
.
Twee voorbeelden:
De Bristolse koopman Edward Colston (1636–1721) heeft een vermogen verdiend met slavenhandel, plantages enz., maar ook vele scholen, kerken en weldadige inrichtingen gefinancierd. Het ene deed hij in Afrika en de West, het andere in Engeland. Nu ligt hij in de haven van Bristol; zie het kaartje.
.
Winston Churchill was een racistische klootzak, die verantwoordelijk was voor enkele miljoenen hongerdoden in Brits-Indië, maar hij was ook zo vriendelijk Europa te bevrijden van het juk der Nazi’s. Er zijn nog altijd lanen naar hem vernoemd, maar hoe lang nog?
.
Tja. Ze lijken nogal op ons, die schurken, al doen wij persoonlijk veel bescheidener dingen. Maar al die beeldenstormers, die zich verbeelden dat zij uitsluitend goed zijn, verdienen ook geen standbeeld.

Toekomstvisioen, Duitsland 1930

Geen grap

‘Weest voorzichtig met overheden, want zij want zij zoeken alleen toenadering tot een mens voor hun eigen behoeften. Zij lijken vrienden wanneer het in hun belang is, maar staan een mens niet bij in het uur van zijn nood.’ (Pirke Avot, 2)

Een halve eeuw lang stonden de overheden de burger wel degelijk bij in nood, maar dat schijnt nu weer over te zijn. Terug naar af, althans in USA, UK en Nederland.

Mini-herinnering: dubbele paasdagen

Begin april 1972, toen er weinig toerisme was in Egypte, liep ik in Cairo steeds aan tegen een opvallende Nederlandse man, die reisde met een zeer oude tante. Een beetje een Agatha Christie-achtig stel, die twee. Waarom waren ze naar Egypte gekomen? Wat haar beweegreden was weet ik niet, maar bij hem was het duidelijk: hij wilde genieten van wat hij noemde de ‘dubbele paasdagen’. Op 2 april was het katholieke en protestantse paasfeest, maar het Griekse en Koptische was een week later. Door zijn vakantie handig te plannen kon hij dus twéé zondagen naar diverse paasmissen, en dat was zijn lust en zijn leven.
.
We zijn niet bevriend geraakt.

Hij is er weer

Hij is er weer, althans in sommige Nederlandse koppen, die uiteraard ruime aandacht van de media krijgen.

Mini-herinnering: Slechte mensen

Er zijn schurken, dieven, moordenaars, politici, dictatoren en CEO‘s, maar het Kwaad manifesteert zich ook heel bescheiden en in nette middelbare echtparen. Dat heb ik eens kunnen waarnemen in de tuin bij kasteel Schwetzingen. Dat is een heel bijzondere tuin, waar vele niet-alledaagse planten en bloemen groeien. Bedoeld echtpaar, keurig in de kleren gestoken, hadden een plastic zak bij zich en een schepje. Zij hield de zak open, hij hanteerde het schepje en schepte voorzichtig een bepaald plantje uit de aarde om het mee naar huis te nemen. Rücksichtslos, schaamteloos.
Nee, ik heb ze er niet op aangesproken. Had ik natuurlijk moeten doen, maar ik was op dat moment te verbijsterd.

Mini-herinnering: damesverband

We waren in Engeland, het zal in 1968 geweest zijn. Mijn zuster had behoefte aan damesverband, maar ze was een beetje ziek en vroeg of ik het voor haar wilde gaan kopen. Sanitary towels. Geen prettig klusje, maar vooruit, het moest gebeuren.
De vrouw in de drogisterij/apotheek kreeg een rood hoofd, dook onder de toonbank en kwam weer boven met een onduidelijk pakketje, in bruin papier gewikkeld, zonder enige aanduiding van de inhoud.
.
In Cairo, zo hoorde ik van een vriendin, kwam er vroeger op de adressen waar Europeanen verbleven regelmatig een vrouw langs met dergelijke bruine pakketjes.

Corona – 3

Enige gevolgen van Corona, voor zover nu zichtbaar voor een leek:
.
Allerlei grote bijeenkomsten worden voorlopig afgelast, jaarbeurzen, voetbalwedstrijden e.d. Dat is een klap voor de economie. Op kleinere schaal: musici zijn bang dat er een concert wordt afgelast, waardoor zij inkomsten verliezen. Tournees in het buitenland gaan misschien niet door. Onze uitvoering van Die Schöpfung, in september, in een zaal voor duizend personen? En kunnen we wel met Hemelvaart in Parijs gaan zingen ?
.
De wereldhandel neemt af. Misschien is er een moment van bezinning: hebben we al die troep wel nodig? Anderzijds zijn er nu mensen die een bepaald onderdeel van een computer niet kunnen krijgen, omdat het uit China moet komen. Medicijnen dito.
.
Het milieu: Lufthansa heeft de helft van zijn vluchten geannuleerd. In China zijn er een hoop vieze stinkfabrieken stilgelegd. Het zal slechts tijdelijk zijn; toch biedt dit gelegenheid eens te ervaren hoe fris het in Noordoost-China kan zijn, en hoe relatief rustig op en om vliegvelden. Misschien wil de mensheid daarvan later meer? Zou pakweg drie maanden verminderde CO2-uitstoot meetbare gevolgen hebben voor de temperatuur? Minder sterfgevallen?
Of duurt het niet eens drie maanden? Weldra komt er immers weer zo’n hete zomer, waarin het virus misschien nog eerder het loodje legt dan onze bejaarden. Hoewel ettelijke virologen daar pessimistisch over zijn: immers ook in warme landen (Australië, Zuid-Afrika, Senegal) is het virus aan te treffen.
.
Gaan mensen ophouden met roken, nu duidelijk is dat reeds verzwakte longen ontvankelijker zijn voor Corona dan fitte?
.
Corona bevordert het online-onderwijs. In China maakt men daar al enorme vorderingen mee. Musea en bibliotheken zijn gesloten en publiceren meer dan ooit foto’s van hun schatten. Het gezinsleven verandert in quarantaine. Vaders bemoeien zich meer met de kinderen. Huwelijken staan onder spanning als de man altijd thuis is. Wordt het leven überhaupt meer in-huizig en online?
.
Het is aardig te zien welke levensmiddelen niet gehamsterd worden. De vegane hoek in onze supermarkt is nog altijd welvoorzien. Bij de pasta is het merk De Cecco nog wel te krijgen, hoewel dat toch een goede soort is. Té goed misschien, voor de bange kleinburger? In Italië werd in een supermarkt de volkoren pasta niet gehamsterd. Een grapjas had erbij geschreven: Liever dood dan pasta integrale!
.
Dat gehamster van WC-papier is onbegrijpelijk; daar moeten sociaal-psychologen hun licht maar eens over laten schijnen. Er was een aardig filmpje uit Australië van drie huisvrouwen die in een supermarkt in gevecht geraakten over de laatste pakken. Ook hier wordt het gehamsterd, maar niet zo heftig. De Britten maken het helemaal bont. Willen ze er porridge van trekken? Dat lukt alleen met die grauwe soort.
In woningen zullen verhongerde quarantaine-lijken worden aangetroffen omringd door closetrollen. Op Marktplaats zullen, als alles eenmaal voorbij is, loodsen vol ongebruikt WC-papier worden aangeboden.
.
Werkelijk interessant zal later zijn, terugblikkend te zien welke staten met welke politieke systemen het efficiëntst met dat virus zijn omgegaan. Het draconische China, het strenge Singapore of het flodderige Amerika? Het bange Duitsland of het ‘nuchtere’ Nederland?
De verbreiding van de ziekte in te dammen zal zeer moeilijk zijn in landen als de VS, waar de maatschappelijke solidariteit is afgeschaft, de zorg geheel geprivatiseerd is en miljoenen mensen niet verzekerd zijn (tendens stijgend).
Dat de armen in de VS geen Corona-test of -behandeling kunnen betalen en zich geen quarantaine thuis kunnen veroorloven is ook voor de rijken potentieel gevaarlijk. Misschien zouden ze het helemaal niet erg vinden als er een paar miljoen arme sloebers zouden sterven, maar als hun tuinman, poolboy of binnenmeisje ze in het gezicht hoest worden zij zelf ook ziek. Het crisisbeleid van het onbenul Pence maakt de situatie nog gevaarlijker. En wat gebeurt er als het virus op Lesbos aankomt, of in de vele andere, grotere vluchtelingenkampen? Of in Gaza? Ook dan zullen er mensen zijn die blij zijn dat die mensen verrekken, maar zij lopen daardoor zelf ook meer gevaar. En hun economie ook.