De vluchtigheid van elektronische kennisdragers

Niets is hier blijvend, maar databanken in het internet zijn het vluchtigst van al.
Boze machten kunnen het internet afsluiten voor bepaalde webpagina’s: China, Turkije, Iran, Rusland, er zijn veel meer voorbeelden. Trump kan op een dag ook op dat idee komen.
In het vrije Westen is dat nog niet aan de orde, maar gaat het dikwijls om geld: auteursrechten.
.
Er zijn al ontelbare boeken op elektronische wijze opgeslagen. Je kunt ze aanklikken en je hebt ze in een paar seconden voor je. Ik noem bij voorbeeld de héle Bibliothèque Nationale van Parijs, en op kleinere schaal: www.dbnl.org, waar heel wat Nederlandse literatuur is opgeslagen, en www.delpher.nl/ voor oude kranten en tijdschriften.
Het kan echter akelig mislopen met de elektronische verbreiding van kennis.
.
Google Books heeft bij miljoenen gescande boeken voor Europa de toegang beperkt tot telkens een beperkt aantal bladzijden. Er was een probleem met auteursrechten, vandaar.
Een geschil daarover heeft ook een prachtige website over Duitse literatuur getroffen: http://www.Gutenberg.org. Sinds maart 2018 zijn alle 56.000 publicaties niet meer in Duitsland toegankelijk. Gelukkig is er hier te lande nog wel aan gedrukte Duitse boeken te komen, al ga ik die natuurlijk niet bij de uitgeverij S. Fischer bestellen, die heel die ellende heeft aangezwengeld.
.
Als arabist ben ik benadeeld door het wegvallen van de website hadith.al-islam.com. Daarop stonden alle belangrijke Arabische hadithverzamelingen, maar ook de biografie van de profeet, korancommentaren enzovoort. Zeer goed ingericht en met uitmuntende zoekmogelijkheden. De thuisbasis was Saudi-Arabië, dus geld zat; met de religieuze inhouden zal ook niets mis geweest zijn. Die site is nu gewoon verdwenen. Nu moet ik moeizaam op minderwaardige websites zoeken en vanochtend heb ik zelfs een halve bladzijde uit een Arabisch boek overgetikt dat allang online stond. Ik kan mijn bescheiden bibliotheek van oude Arabische teksten dus nog niet wegdoen.
Wat zit erachter? Wordt kennis in het algemeen als bedreigend ervaren? Immers, wie al die grotendeels gewijde teksten echt kan lezen en vergelijkend naast elkaar leggen zal wellicht van zijn geloof vallen, wat niet de bedoeling was. Of heeft een of andere mecenas opgehouden geld te sturen? Maar het kan ook zijn dat er niets achter zit: gewoon knulligheid. De Arabische wereld is elektronisch gesproken nogal onderontwikkeld. 

Ikjesclubs

Nog altijd ben ik ‘lid’ van twee internationale online wetenschappersverbanden: Academeia.edu en Research Gate, die ik nooit uit elkaar kan houden en wier activiteiten ik met een half oog volg. Je kunt daar veel wetenschappelijke artikelen gratis downloaden en hoeft dan minder vaak naar een bibliotheek te rennen. Je kunt ook een ‘abonnement’ nemen op de publicaties van door jou uitgekozen geleerden. Dat is prettig en daarom blijf ik daar. Als tegenprestatie word je geacht je eigen teksten te uploaden en dat heb ik gedaan. Ik krijg bergen post van deze clubs: telkens wijzen ze je erop dat X een nieuw artikel heeft geplaatst, of dat je, als je artikel zus-en-zo hebt gelezen, ook wel geïnteresseerd zult zijn in: … en dan volgt er een lawine van andere artikelen, waarvan vaak een deel inderdaad wel interessant is. Deze post is soms irriterend, maar ik kan mij voorstellen dat zij een zegen is voor nog actieve wetenschappers: een deel van het literatuuronderzoek wordt hun uit handen genomen en er komt ook eens een artikel uit Helsinki of Tennessee langs dat anders onopgemerkt zou zijn gebleven. Hoe weten ze wat iemand zou kunnen interesseren? Daaraan zullen wel die beroemd-beruchte algoritmen te pas komen. Dat is een Arabisch woord: het zijn kleine mannetjes die kaartenbakken bijhouden van wat mensen lekker vinden.
.
Een sympathiek neveneffect van deze online-activiteiten is overigens dat de machtspositie van uitgevers wordt ondergraven. Hoe vaak gebeurt het niet dat wetenschappelijke tijdschriften, nee niet Science of Nature natuurlijk, maar brave alfa-periodieken, die vroeger door een professor, een assistent en een secretaresse werden gerund, zijn gekaapt door een uitgeverij die de prijzen sterk heeft verhoogd en nu twintig of dertig dollar vraagt voor het downloaden, soms slechts het enkele lezen, van één artikel? Hoewel uitgever van huis uit een eerzaam beroep was, spijt het me niets dat dit soort haaien de tanden worden uitgetrokken.
.
De activiteiten van deze portalen kosten natuurlijk geld en je wordt ook regelmatig aangemoedigd voortaan te betalen, dan krijg je nog veel meer. Diepgaandere zoekmogelijkheden en meer verwijzingen als ik het wel heb; ik weet het niet, want ik betaal niet. Maar een waarschijnlijk sterke drijfveer om te betalen is dat dan je ijdelheid gestreeld wordt. En dat is zelfs voor niet-betalers al een belangrijke functie. Er komen immers mededelingen als: Jouw artikel zus-en-zo is door iemand gelezen. Deze week was je artikel zus–en-zo het populairst. Of: Iemand heeft naar jou gezocht. Als je wilt weten waar en door wie je gelezen wordt of wie er naar je gezocht heeft dan moet je betalen, dan krijg je dat te zien. Wie zou er niet een paar centen over hebben voor een discrete zielenmassage?
.
====
Voor niet-academici zijn er de algemene ‘sociale media’. Enige tijd had ik Facebook, maar daar ben ik schielijk weggelopen toen ik begreep wat dat voor bedrijf is. Nu heb ik nog Twitter, met enige tegenzin, maar ik houd het aan om een bescheiden reclame voor mijn Arabisch-blogs te maken. En als ik daar dan toch ben lees ik de boel ook even door en geef mij soms ook over aan de neiging te ‘reageren’. Dat is misschien beter van niet: dat hele geklets van al die nittwits kan de stemming negatief beïnvloeden. Twitter is wat voetbal is ten opzichte van economie, politiek en oorlog: een spelletje in de zijlijn voor mensen die niet in het echt mee mogen doen. Dat neemt niet weg dat er ook een hoop echt interessante en grappige zaken langs komen, zoals bij voorbeeld een prachtig optreden van Alexandra Ocasio-Cortzez of samenvattingen van wetenschappelijke onderzoeksresultaten door mensen die niet willen wachten tot ze over twee jaar in een tijdschrift verschijnen. En als er ergens een overstroming is weet je dat sneller dan anders.
Ook Twitter streelt de ziel, en niet eens voor geld: je hoeft je ziel slechts af te staan. Hier kunnen mensen gehoord worden die elders niet gehoord worden, of die te horen niet de moeite loont. Er wordt nauwgezet geregistreerd hoeveel ‘volgers’ iemand heeft: hoe meer volgers, des te prettiger het zelfgevoel en des te hoger de waardering in de twitter-community. Er zijn ook programma’s die berichten hoeveel volgers je er deze week hebt bijgekregen, en waar die zich bevinden. Sommigen twitteren zelfs de resultaten van hun volgers-peilingen. Maar dat is misleidend: ik volg ook een aantal uitgesproken weerzinwekkende mensen, niet omdat ik van ze houd, maar om te weten wat er in de wereld gaande is. Zonder Twitter zou ik die niet tegenkomen.

Non-lezers

Bij WordPress kun je zien waar de lezers van je blog zitten. Welnu, al mijn drie blogs worden elke dag aangeklikt door 1 à 3 lezers in Hong Hong en door 2 à 10 lezers in de Verenigde Staten. Er zullen in die landen best een paar mensen wonen die Nederlands kennen, maar dat zouden er toch minder moeten zijn dan die het Duitstalige blog aanklikken? En dan die hondentrouw: íedere dag lezen ze me weer, ze zijn nooit eens ziek of hebben geen zin of moeten naar een bruiloft.
.
Te vermoeden is, dat het helemaal geen lezers zijn, maar dat bepaalde diensten op automatische wijze zo’n beetje bijhouden wat er in de wereld te koop is. Nou, dan moeten ze net bij mij zijn; veel plezier ermee.

Wolkloos fietsen

Natuurlijk ga ik door met fietstochten maken in dit heerlijk zonnige zomerweer. Het moet nú; vermoedelijk moeten we in juli en augustus binnenblijven, als het 35 graden wordt. Er ligt nog een tochtje van vorige week te wachten om geblogd te worden; de foto’s moeten nog bewerkt worden. Vandaag heb ik geen foto’s gemaakt en kan de tekst gauw klaar zijn.
Mijn oordeel over Schönstadt moet ik herzien: als je de Alte Postweg naar het oosten neemt, ja dezelfde postweg die ook langs het vliegveldje loopt, dan is Schönstadt wél schön: een heel stuk lintbebouwing van mooie oude huizen en boerderijen.
Een paar kilometer verder komt een van de allermooiste buurtschappen van deze streek: Schwarzenborn. 120 inwoners. Royale herenboerderijen uit vroeger eeuwen met enige hochherrschaftliche neigingen in de vormgeving. Vroeger imiteerden de lagere standen de hogere, in plaats van omgekeerd.
Verder langs het Junkerpfad, het landschap werd steeds prachtiger, al moest tenslotte de gevaarlijke B3 overgestoken worden. Daarna kwam Siedlung, te weten Bracht Siedlung, ver buiten het dorpje Bracht gelegen. Daar bouwden in 1949 de vluchtelingen uit het oosten des rijks hun optrekjes, later kwamen er aanbouwen en nog later flinke nieuwe huizen. Sudetenstraße, U begrijpt het wel. Vervolgens Schwabendorf, dat zich zelf aanprijst als Hugenoten- en Waldenzerdorp. Hier dus overal mensen met migratie-achtergrond. Zou dat nu nog kunnen? Helaas is het zo: hoe idyllischer het dorp en hoe meer papavers en korenbloemen op de akkers, des te meer Nazi’s ook. Gezond eten heeft blijkbaar iets met bloed en bodem te maken.
.
Rauschenberg liet mij schrikken. Ik kende het wel van vroeger maar zag het nu duidelijker: een schitterend historisch stadje, een gaaf stadsbeeld, bijna zonder twintigste-eeuwse misbaksels in de binnenstad, maar zo volledig kapot: het kan ieder ogenblik instorten. Leegstand alom; veel mensen zijn weggetrokken. Vroeger zou een landheer misschien een groep migranten uitgenodigd hebben er weer wat van te maken, maar zo gaat dat tegenwoordig niet meer.
.
En waarom heb ik van al dat moois geen foto’s gemaakt? Dat ligt aan die rotwolk. Mijn telefoon deelde mij mee dat mijn iCloud bijna vol was. Ze boden tegelijk aan er voor één gulden in de maand een heel veel grotere wolk bij te huren, maar hoor es: ik ben malle Eppie niet! Die wolk gaat er dus uit. Ik wilde hem meteen wissen, maar ziedaar: ik kan hem wel wissen, maar hij zal pas na een maand echt verwijderd worden. En daartoe moet ik de hele inhoud op een ander apparaat overbrengen. Moet, ja moet! Ik heb dus niet eens de vrijheid mijn eigen kolerewolk te wissen. Bij de CIA hebben ze zeker een achterstand bij het bekijken van mijn kiekjes, of zou het Poetin zijn?

Dan de camera uit de Bronstijd maar weer tevoorschijn gehaald, uit 2011 om precies te zijn. Maar dat leverde ook niets op: de accu was leeg en ik was vergeten hoe ik die op moest laden. Ik heb dus de gebruiksaanwijzing van mijn Universalladegerät nodig en die kan ik niet vinden. Dat wordt een project van langere termijn, dat begrijpt U. Ach, kon ik maar etsen, of tenminste tekenen!

For the record: Cölbe – Reddehausen – Schönstadt – Schwarzenborn – Bracht Siedlung – Rauschenberg – Sindersfeld – Anzefahr – Cölbe – Huis  47 km.

Zieke muis

De muis van mijn iMac heeft kuren, hij gaat steeds uit en dan weer aan. Los contactje? Schudden en knijpen helpt soms wel. Maar ik knijp niet graag in een muis als ik zit te werken. Geen probleem, dacht ik, gauw even een nieuwe halen en dan meteen een met een kabeltje, want van steeds batterijtjes wisselen word ik ook ibbel. Hah! maar mijn bejaarde muis, die misschien vier, vijf  jaar oud is, wordt helemaal niet meer gemaakt, laat staan muizen met kabeltjes. Of de nieuwe Apple muis ook op mijn ding past? In ieder geval wordt hij in het internet slecht gerecenseerd en bovendien kost hij 80 Euro. Ik moet bijkbaar een hele nieuwe computer kopen, of wat willen ze precies? Als dit blog niet meer zou verschijnen, dan weet u waar het aan ligt: dan ben ik voor mijn communicatie overgestapt op kleitabletten en postduiven.

Health

Mijn nieuwe telefoontje heeft allerlei programma’s die ik helemaal niet heb besteld. Eén ervan heet ‘Health’ en dat leek me wel zinvol. Het houdt ongevraagd een register bij van al mijn lichaamsbewegingen. Gisteren bij voorbeeld heb ik volgens dat programma 6734 stappen gezet, 4,27 kilometer gelopen en ben ik 7 trappen opgelopen. Naar beneden dus ook 7; anders zou ik op den duur op de Mount Everest eindigen. Ja, dat lopen is weinig. Men zegt altijd dat een fitte bejaarde minstens een uur per dag moet lopen, dus 5 à 6 km moet afleggen. In mijn geval mag het wat minder zijn, omdat ik een kapotte knie heb; de arts raadt me zelfs af te lopen en zegt dat ik maar liever moet fietsen. Dat doe ik ook, maar gisteren niet. Ik ben zelfs niet even naar de stad geweest, heb alleen iemand bezocht die op twintig minuten lopen van mij vandaan woont.

Vandaag ziet het er wat anders uit: 10907 stappen, 9,67 km gelopen en 20 trappen beklommen. Daar klopt helemaal niks van: ik heb pakweg 0,67 km gelopen en 9 km gefietst! Maar het programma is blijkbaar niet in staat fietsactiviteit waar te nemen. Ik denk dat ik een trap of 7, 8 heb genomen (Marburg bestaat immers overwegend uit trappen) en geen 20. Misschien kent het programma geen verschil tussen trappen als meervoud van trap en trappen als fietsen? Nee, zo kan het niet zijn, want het spreekt Engels.
Ik was namelijk naar de fitnessstudio gefietst, waar ik ook behoorlijk actief geweest ben. Maar dat kon het telefoontje niet weten, omdat ik het in het kluisje had achtergelaten.
Kortom, mijn aanvankelijk enthousiasme over dit programma kreeg vandaag al een flinke knauw. Toch is het leuk dat het mij een beetje in de gaten houdt. Obama weet nu ook hoe ik de dag doorbreng; dan hoef ik die niet apart te schrijven.

Einde internet in zicht?

Ooit liep ik op Malta een internetcafé binnen, alleen om vast te stellen dat er ‘die dag’ geen internetverbinding mogelijk was. Er bleek een defect te zijn aan de kabel die het eiland met de wereld verbond.

President Mubarak heeft tijdens de revolte in Egypte het internet enkele dagen ‘uitgedraaid’.

En nu zat Noord-Korea zonder. Nieuw is, dat het een buitenlandse macht was die het land van zijn verbinding beroofde— daar ga ik tenminste van uit.

Voeg daarbij dat ondemocratische regimes bepaalde webpagina’s kunnen afsluiten, en dat webpagina’s die kennis bevatten steeds vaker geld gaan kosten of anderszins moeilijk toegankelijk zijn.

Nee, ik heb weinig vertrouwen in de toekomst van het internet.

Zelfkapotting

Die Tim heb ik nooit gemogen, de jongen die mij in de navigator de weg wijst. Maar op mijn nieuwe apparaat kon Joanna Lumley nu eenmaal niet opgeladen worden. De nieuwe deugde meteen al niet: zijn accu wilde niet opladen. Terug naar de winkel, na twee weken kwam hij weerom en deed het prima. Maar nu, na afloop van de garantie, vertoont hij weer hetzelfde euvel. Een weigernavi dus; bah! Om mijn eer te redden zal ik nu een apparaat van een ander merk dan Tomtom moeten kopen. Dan moet ik weer een heel andere grammatica aanleren; ergerlijk.

Soms denk ik even dat apparaten er zelf niets aan kunnen doen dat ze kapot gaan. Misschien zit er wel een Chinees fabrieksmeisje achter, dat in stil protest tegen haar arbeidsvoorwaarden met een contactje heeft zitten knoeien.

Zelfreparatie 2

Wederom een geval van spontane zelfreparatie. Het betrof ditmaal het tablet. Volgens Van Dale is dat ‘een rechthoekige platte koek van chocolade, suiker enz.’, maar bij mij is het een electronisch ding, verwant aan de computer. Ja, ik heb er een, om er af en toe een Nederlands boek op te lezen, wat op de Kindle niet kan, en om soms in een hotelkamer te zien of dit-of-dat ook op maandag geopend is.
.
Deed het niet meer dus, na twee weken niet te zijn gebruikt. De accu was leeg; allicht. Toen die weer was opgeladen verscheen echter alleen het logo van de firma, maar de software wilde niet starten. Uitzetten kon ik hem ook niet: hij gaf volop licht, al reclame makend voor zijn maker, en ik moest hem gewoon laten liggen tot de batterij weer leeg was. Daarna weer geprobeerd te laden, nu maar half: hetzelfde laken een pak.
.
Toen volgden de bij mij gebruikelijke drie weken van berusting: weg met dat ding! Tenslotte toch maar de nota erbij gezocht en op weg naar de leverancier. Hij was immers nog zo jong! Maar ziedaar: in de fietsenkelder klonk er ineens een tingeltje van leven in mijn rugzak. Het was het tablet, dat spontaan van start ging. Vervolgens deed hij het weer alsof er niets aan de hand was. De dreiging van terugbrengen was dus genoeg geweest. Blijkbaar had hij zich alleen maar verwaarloosd gevoeld, de pest in gehad en geprobeerd mij te chanteren. Ik heb nu begrepen dat het een van die apparaten is, die het alleen doen als zij af en toe gestreeld worden.
.
Meent U nu niet dat ik een geweldige bofkont ben of bovennatuurlijke hulp geniet. De meerderheid van mijn apparaten gaat de hele tijd echt kapot, net als bij iedereen. Onlangs nog de koffiemolen.

Netinbraak

Boze lieden hebben op mijn Telekomaccount ingebroken en van daaruit spam verstuurd. Dus als U een rare brief van me hebt ontvangen, dan weet U waaraan het ligt. Het is door Telekom dadelijk ontdekt en gestopt. Ze stuurden me een alarmerende brief: ik moest een veiligheidsprogramma op de computer loslaten en allerlei instellingen en paswoorden opnieuw inrichten.

Als veiligheidsprogramma heb ik Kaspersky Internet Security aangeschaft. Ik had er nog geen, want als Apple-gebruiker denk je dat dat niet nodig is. Het vreemde was dat het programma geen onheil meldde, terwijl dat toch eigenlijk wel het geval had moeten zijn?

Vervolgens dat omzetten van allerlei dingen. Ik kon dat niet en heb een e-mail gestuurd aan het adres dat in het schrijven van Telekom genoemd stond. Wijselijk hebben ze geen hotline; dat zou maar personeelskosten opleveren. Welnu, reeds vanochtend kreeg ik een lang schrijven met instructies (twee volle A-viertjes in druk, zo dat er nu in totaal vier van ze heb.) Ik moest beginnen met het veranderen van mijn Persönliches Kennwort. Dat is weer heel wat anders dan een paswoord of wachtwoord, hoewel de begrippen in de vorige brief anders gebruikt werden. Dat veranderen is goed gelukt. Ik had het vakje aangeklikt waardoor dit Kennwort tegelijk in de router veranderd werd, en ook dat was goed gelukt; de webpagina zei het zelf.

En daarna gebeurde er niets meer. Geen verbinding met het internet. Aan het gekke ding in de gangkast flikkerden allerlei lampjes, dus gauw de kastdeur dicht. Heeft de router ineens de geest gegeven omdat hij zo schrok van mijn nieuwe Kennwort? Bij die zog. Speedport is wel een hotline-nummer. Een vriendelijke heer ging het allemaal voor me bekijken en zou me terugbellen. Maar dat is nu, om 11.10 uur, nog niet gebeurd. Ik zit nog in badjas en durf me niet te gaan scheren en douchen, want dan belt hij juist; dat is altijd zo. Of zou ik me juist daarom nu moeten gaan scheren en dan met een schuimkop de gangkast induiken om te doen wat hij zegt?

Het zal wel een keer goedkomen, maar intussen zal ik er naar schatting een à twee dagen mee zoet zijn. Gisteren al een halve. En zondag wil ik naar Oost-Groningen! Wat was het vroeger toch gezellig: zacht glijdende vulpennen, het knusse geratel van een schrijfmachine, drukwerk dat je niet zelf hoefde te drukken, terwijl banken intussen discreet op je geld pasten. En een geurige kop koffie daarbij; welnu, die kan ik ook nu maken, het koffieapparaat werkt nog zelfstandig. Over tien jaar niet meer; dan is het geïntegreerd in de webomgeving.

En hoe moet het met mensen die nog minder snugger zijn dan ik? Want de eerste brief van Telekom kon ik niet helemaal begrijpen, maar de tweede wel. Er zijn zat mensen die ook de eerste niet hadden begrepen en zelfs de weg naar een anti-onheil-programma niet hadden gevonden. En al die bejaarden, die misschien wel snugger zijn, maar niet aan deze nieuwe wereld kunnen wennen?

Je moet mensen eigenlijk niet opzadelen met technologie die ze niet aankunnen. Dat is ook te merken aan de telkens verstopte WCs in de treinen. In Japan functioneren die moderne afzuigdoortrekkers waarschijnlijk uitstekend, maar hier niet, omdat de mensen ondanks waarschuwingen allerlei afval in de pot gooien die de doortrekker niet kan verwerken. Dat levert soms derde-wereldachtige taferelen op.

Ik ben oud genoeg om me nog een prettige oplossing van dit soort problemen te kunnen voorstellen. Er komt een meneer aan huis, hij gaat met een Geigerteller voor mijn computer zitten en schiet vervolgens alle booswichten van de leiding; dan krijgt hij honderd euro en een kop koffie met een kokoskoekje. Maar juist zulke meneren schijnen niet meer te bestaan.

11.49. Er is nog niet teruggebeld, hoewel de telefoon het normaal doet. Zou ik een bijzonder moeilijk geval zijn, of zit hij ook aan een geurige kop koffie, ergens bij Greifswald? Op deze manier kan ik ook niet naar de bakker, en niet naar de fotoboer die mij moet uitleggen waarom het batterijtje van de camera nu al maanden niet meer oplaadt.

16.05 Nu zelf maar even gebeld. Het probleem, zo zei een niet-menselijke stem, was opgelost. Misschien al uren geleden; men had echter verzuimd dat even door te geven. Ze doen ook maar, die heren van het internet.  Zo heb ik dus geen boodschappen kunnen doen en ook het fitnesscentrum is er bij ingeschoten. Om zes uur heb ik een afspraak en nu is de tijd te kort. Ik heb wel wat gewerkt, maar iets moois is er niet uit mijn handen gekomen.